അക്ഷരബ്രഹ്മയോഗം 2

ഹേ പാര്‍ത്ഥ ആ ഭൂത സമൂഹം തന്നെ പരാധീന ഭാവത്തില്‍ വീണ്ടും വീണ്ടും ഉണ്ടായി രാത്രിയുടെ ആരംഭത്തില്‍ പ്രകൃതിയില്‍ ലയിക്കയും പ്രഭാതത്തില്‍ ഉദ്ഭവിക്കയും ചെയ്യുന്നു.

എന്നാല്‍ ആ അവ്യക്തത്തിനുമപ്പുറത്ത് സനാതനമായ മറ്റൊരവ്യക്ത ഭാവമുണ്ട്. ഏതൊന്നാണോ എല്ലാ ഭൂതങ്ങളും നശിക്കുമ്പോഴും നശിക്കാതിരിക്കുന്നത് അത് ആ രണ്ടാമത് പറഞ്ഞ അവ്യക്തമാണ്.

ആ അവ്യക്തം അക്ഷരമെന്നു പറയപ്പെടുന്നു. അതിനെ പരമമായ ഗതി എന്ന് പറയുന്നു. ഏതിനെ പ്രാപിച്ചാല്‍ തിരിച്ചു വരുന്നില്ലയോ അതാണ് എന്‍റെ പരമമായ സ്ഥാനം.

ഹേ പാര്‍ത്ഥ, യാതോരുവന്‍റെ ഉള്ളിലാണോ ഭൂതങ്ങള്‍, യാതോരുവനാല്‍ ഇതെല്ലാം വ്യാപ്തമായിരിക്കുന്നുവോ ആ പരമപുരുഷന്‍ അനന്യ ഭക്തിയാല്‍ ലഭ്യനാണ്.

ഭരതശ്രേഷ്ഠ, യോഗികള്‍ ഏത് കാലത്തു പുനര്‍ജന്മവും ഏത് കാലത്ത് പുനര്‍ജന്മമില്ലായ്കയും മരിച്ചിട്ട് പ്രാപിക്കുമോ ആ കാലത്തെക്കുറിച്ച് ഞാന്‍ പറഞ്ഞുതരാം.

അഗ്നി, ജ്യോതിസ്, വെളുത്ത പക്ഷം, ഉത്തരായണത്തിലെ ആറുമാസം ഇവയില്‍ ഇവയുടെ അധീശരായ ദേവതകള്‍ വഴിയായി, ഗമിക്കുന്ന ബ്രഹ്മജ്ഞരായ ജനങ്ങള്‍ ബ്രഹ്മത്തെ പ്രാപിക്കുന്നു.

ധൂമം, രാത്രി, അതുപോലെ കൃഷ്ണപക്ഷം, ദക്ഷിനായനത്തിലെ ആറുമാസം ഇവയില്‍ ഇവയുടെ ദേവതകള്‍ വഴി ഗമിക്കുന്ന യോഗി ചാന്ദ്രമസമായ ജ്യോതിസിനെ പ്രാപിച്ച് തിരിച്ച് ഭൂമിയില്‍ വരുന്നു.

ജഗത്തില്‍ ഈ അഗ്നിധൂമമാര്‍ഗങ്ങള്‍ നിത്യങ്ങളായി ഗണിക്കപ്പെടുന്നു. ഒന്നില്‍ കൂടി പുനര്‍ജന്മമില്ലായമയെ പ്രാപിക്കുന്നു. മറ്റേത്തില്‍കൂടി വീണ്ടും തിരിച്ചുവരുന്നു.

ഹേ പാര്‍ത്ഥ, ഈ രണ്ടു മാര്‍ഗങ്ങളും അറിയുന്ന ഒരു യോഗി മോഹത്തിന്നധീനനാകുന്നില്ല. അര്‍ജുനാ അതുകൊണ്ട് എപ്പോഴും യോഗയുക്തനായിരിക്കുക.

ഈ തത്വങ്ങളെല്ലാം അറിഞ്ഞാല്‍ യോഗി വേദാധ്യായനത്തിലും യാഗത്തിലും തപസ്സിലും ദാനത്തിലും യാതൊരു പുണ്യഫലം ലഭിക്കുമോ അതിലധികം നേടുന്നു . ആദ്യവും പരമവുമായ പദത്തെ പ്രാപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

അക്ഷരബ്രഹ്മയോഗം 1

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ പുരുഷോത്തമാ, ആ ബ്രഹ്മം എന്താണ്? അധ്യാത്മമെന്താണ്? കര്‍മമെന്താണ്? അധിഭൂതമെന്താണ്? അധിദൈവമെന്നു പറയപ്പെടുന്നതുമെന്താണ്?

ഹേ മധുസൂദനാ, അധിയജ്ഞന്‍ ആര്? എങ്ങിനെയിരിക്കുന്നു? ഇവിടെ ഈ ദേഹത്തിലുണ്ടോ? മരണകാലത്ത് നിയന്ത്രിതചിത്തന്‍മാരാല്‍ എങ്ങിനെയങ്ങ് ജ്ഞേയനായി ഭവിക്കുന്നു?

ശ്രീ ഭാഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : ബ്രഹ്മം പരമമായ അക്ഷരമാകുന്നു. അധ്യാത്മം സ്വഭാവമാണെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഭൂതങ്ങളെ ഉളവാക്കുന്ന വിശിഷ്ടസൃഷ്ടിവ്യാപാരമാകുന്നു കര്‍മമെന്നറിയപ്പെടുന്നത്.

ദേഹധാരികളില്‍വച്ച് ശ്രേഷ്ഠ! അധിഭൂതം നശ്വരമായ ഭാവമാണ്. അധിദൈവതം പുരുഷനാണ്. ഈ ദേഹത്തിലുള്ള ഞാന്‍ തന്നെയാണ് അധിയജ്ഞന്‍.

മരണസമയത്ത് എന്നെ തന്നെ സ്മരിച്ചുകൊണ്ടു ശരീരം വിട്ടു ആര് പോകുന്നുവോ അവന്‍ എന്നെ തന്നെ പ്രാപിക്കുമെന്നതില്‍ സംശയമില്ല.

ഹേ കുന്തി പുത്രാ, ഏതേതു ഭാവം സ്മരിച്ചുകൊണ്ടു ഒടുവില്‍ ശരീരം വിടുന്നുവോ എപ്പോഴും തന്‍മയഭാവമാര്‍ന്നു അതാതുഭാവത്തെത്തന്നെ പ്രാപിക്കുന്നു.

അതുകൊണ്ടു ഏത് കാലത്തും എന്നെ സ്മരിക്കയും യുദ്ധം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുക. എന്നില്‍ മനസ്സും ബുദ്ധിയും അര്‍പ്പിച്ച നീ എന്നെ തന്നെ നിസംശയമായും പ്രാപിക്കും.

ഹേ പാര്‍ത്ഥ നിരന്തര അഭ്യാസം കൊണ്ടു യോഗയുക്തവും മറ്റൊന്നിലേക്ക് പോവാത്തതുമായ ചിന്തയോട് കൂടിയതുമായ മനസോടുകൂടി ധ്യാനിക്കുന്നവന്‍ ആ ദിവ്യനായ പരമപുരുഷനെ പ്രാപിക്കുന്നു.

ഏതൊരുവന്‍ അഭിജ്ഞനും പണ്ടേയുള്ളവനും ജഗന്നിയന്താവും അണുക്കളേക്കാളും സൂക്ഷ്മരൂപനും എല്ലാത്തിന്‍റെയും താങ്ങും മനസുകൊണ്ട്ഗ്രഹിക്കാന്‍ കഴിയാത്ത രൂപത്തോട് കൂടിയവനും അജ്ഞാനാന്തകാരത്തില്‍നിന്നകന്ന് ആദിത്യനെപ്പോലെ ഉജ്വലിക്കുന്നവനുമായവനെ മരണസമയത്ത് ഇളക്കാമറ്റ മനസോടെ ഭക്ത്തിയോടും യോഗബലത്തോടും കൂടി ഭൂമധ്യത്തില്‍ വേണ്ടവണ്ണം ആവേശിപ്പിച്ച് അനുസ്മരിക്കുമോ അവന്‍ ദിവ്യനായ ആ പരമപുരുഷനെത്തന്നെ പ്രാപിക്കുന്നു.

യാതൊന്നിനെ വേദജ്ഞാര്‍ അക്ഷരം എന്ന് പറയുന്നുവോ, യാതൊന്നിനെ രാഗഹീനരായ യാതികള്‍ പ്രാപിക്കുന്നുവോ, യാതൊന്നിനെ ആഗ്രഹിക്കുന്നവര്‍ ബ്രഹ്മചര്യമനുഷ്ടിക്കുന്നുവോ ആ പദത്തെ നിനക്കു സംക്ഷേപിച്ചു ഞാന്‍ പറഞ്ഞു തരാം.

എല്ലാ ഇന്ദ്രിയദ്വാരങ്ങളെയും നിരോദിച്ച് മനസിനെ ഉള്ളിലൊതുക്കി തന്‍റെ പ്രാണനെ മൂര്‍ദ്ധാവില്‍ ഉറപ്പിച്ച്, യോഗനിഷ്ടയെ പ്രാപിച്ച് 'ഓം' എന്ന എകാക്ഷര മന്ത്രത്തെ ഉച്ചരിച്ച് കൊണ്ടും എന്നെ അനുസ്മരിച്ചു കൊണ്ടും ദേഹം ത്യജിച്ച് ആര് പോകുന്നുവോ അവന്‍ പരമഗതിയെ പ്രാപിക്കുന്നു.

ഹേ പാര്‍ത്ഥ, എന്നില്‍ തന്നെ മനസുറപ്പിച്ച് മറ്റൊന്നുമോര്‍ക്കാതെ എപ്പോഴും എന്നും ആര് എന്നെ സ്മരിക്കുന്നുവോ നിത്യമുക്തനായ ആ യോഗിക്ക് ഞാന്‍ സുലഭനാണ്.

എന്നെ പ്രാപിച്ച് പരമമായ സിദ്ധി ലഭിക്കുന്ന മഹാത്മാക്കള്‍ ദുഃഖത്തിനിരിപ്പിടവും അനിത്യവുമായ ജന്‍മത്തെ പിന്നെ പ്രാപിക്കുന്നില്ല.

ഹേ അര്‍ജുനാ, ബ്രഹ്മലോകം വരെയുള്ള ലോകങ്ങള്‍ വീണ്ടും ജനിക്കാനിടനല്‍കുന്നവയാണ്. കുന്തീപുത്രാ, എന്നെ പ്രാപിച്ചുകഴിഞ്ഞാല്‍ പുനര്‍ജന്‍മം സംഭവിക്കുകയില്ല.

ബ്രഹ്മാവിന്‍റെ പകല്‍ ആയിരം യുഗത്തോളമുള്ളതാണെന്നും രാത്രി ആയിരം യുഗം കൊണ്ടവസാനിക്കുന്നതാനെന്നും അറിയുന്നവര്‍ ആഹോരാത്രങ്ങളെക്കുറിച്ച് അറിയുന്നവരാണ്.

അവ്യക്തതയില്‍ നിന്നും എല്ലാ വസ്തുക്കളും ബ്രഹ്മാവിന്‍റെ പകല്‍ തുടങ്ങുമ്പോള്‍ ഉദ്ഭവിക്കുന്നു. ആ മൂല പ്രകൃതിയില്‍ തന്നെ ബ്രഹ്മാവിന്‍റെ രാത്രിയുടെ ആരംഭത്തില്‍ ലയിച്ചുചേരുകയും ചെയ്യുന്നു.

ജ്ഞാനവിജ്ഞാനയോഗം 2

വളരെ ജന്മം കഴിഞ്ഞ് ജ്ഞാനി എന്നെ പ്രാപിക്കുന്നു . എല്ലാം വാസുദേവന്‍ തന്നെ എന്നുറച്ച ആ മഹാത്മാവ് അത്യന്തം ദുര്‍ല്ലഭനാണ്.

അതാതു കാമങ്ങളാല്‍ അപഹരിക്കപ്പെട്ട ജ്ഞാനത്തോട്കൂടിയവര്‍ അതാതു നിയമങ്ങള്‍ അനുഷ്ടിച്ചു തങ്ങളുടെ സ്വഭാവത്താല്‍ സ്വയം നിയന്ത്രിതരായി അന്യ ദേവതകളെ ഭജിക്കുന്നു.

ആരാര് ഏതേതു ദേവതാ സ്വരൂപത്തെ ഭക്തനായി ശ്രദ്ധയോടെ അര്‍ച്ചിക്കാനാഗ്രഹിക്കുന്നുവോ അവര്‍ക്കെല്ലാം ആ ശ്രദ്ധയെ തന്നെ ഞാന്‍ നല്‍കുന്നു.

അവന്‍ ആ ശ്രദ്ധയോടെ ആ ദേവന്‍റെ ആരാധന നടത്തുന്നു. അതില്‍നിന്നു ഞാന്‍ തന്നെ നല്കുന്ന അതാതു കാമങ്ങള്‍ ആര്‍ജിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

എന്നാല്‍ അല്‍പ്പബുദ്ധികളായ അവര്‍ക്കു സിദ്ധിക്കുന്ന ആ ഫലം നശിച്ചുപോകുന്നതാണ്. ദേവാരാധകര്‍ ദേവന്‍മാരെ പ്രാപിക്കുന്നു. എന്‍റെ ഭക്തന്‍മാര്‍ എന്നെയും പ്രാപിക്കുന്നു.

എന്‍റെ അവ്യയവും അനുത്തമവും തമോഗുണസ്പര്‍ശമില്ലാത്തതുമായ സര്‍വാതീതഭാവത്തെ അറിയാതെ അവ്യക്തമായ എന്നെ വ്യക്തിത്വം പ്രാപിച്ചവനെന്നു ബുദ്ധിഹീനര്‍ വിചാരിക്കുന്നു.

യോഗമായയാല്‍ സമാവൃതനായ ഞാന്‍ എല്ലാവര്‍ക്കും പ്രത്യക്ഷനല്ല. ഈ മൂഡമായ ലോകം എന്നെ ജന്മ രഹിതനും നാശമറ്റവനുമായി ധരിക്കുന്നില്ല.

ഹേ അര്‍ജുനാ, കഴിഞ്ഞതും ഇപ്പോഴുള്ളതും ഇനിയുണ്ടാകുന്നതുമായ ഭൂതങ്ങളെ ഞാനറിയുന്നു. എന്നാല്‍ ഒരുത്തരും എന്നെയാകട്ടെ അറിയുന്നില്ല.

ഹേ ശത്രുധ്വംസകനായ ഭരതവംശജാ, ഇഛ, ദ്വേഷം എന്നിവയില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്ന ദ്വന്ദ്വമോഹത്താല്‍ സര്‍വഭൂതങ്ങളും സൃഷ്ടിഗതിയില്‍ മോഹം പ്രാപിക്കുന്നു.

എന്നാല്‍ പുണ്യചരിതന്‍മാരും പാപം നിശേഷം നശിച്ചിട്ടുള്ളവരുമായ ജനങ്ങള്‍ ദ്വന്ദ്വമോഹമകന്നു ദൃഡവൃതരായി എന്നെ ഭജിക്കുന്നു.

യാതൊരുത്തന്‍ ജരാമരണങ്ങളില്‍നിന്നും മുക്തി നേടാന്‍ എന്നെ ആശ്രയിച്ച് പ്രയത്നിക്കുന്നുവോ അവര്‍ ആ ബ്രഹ്മത്തെയും സമ്പൂര്‍ണമായ അധ്യാത്മവിദ്യയേയും അഖിലകര്‍മത്തെയും അറിയുന്നു.

അധിഭൂതത്തോടും അധിദൈവത്തോടും അധിയജ്ഞത്തോടും കൂടിയവനായി എന്നെ ആരറിയുന്നുവോ അവര്‍ മരണസമയത്തും യോഗയുക്തചിത്തരായി എന്നെ സാക്ഷാത്കരിക്കുന്നു.

ജ്ഞാനവിജ്ഞാനയോഗം 1

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ പാര്‍ത്ഥ, എന്നില്‍ ആസക്തചിത്തനായി എന്നെ ആശ്രയിച്ച് യോഗം അഭ്യസിച്ച് എങ്ങിനെ എന്നെ നിസംശയമായും പൂര്‍ണമായും നീ അറിയുമോ ആ വിധം കേട്ടുകൊള്ളുക.

യാതോന്നറിഞ്ഞാല്‍ പിന്നെ അറിയേണ്ട മറ്റോന്നും ഈ ലോകത്തില്‍ അവശേഷിക്കയില്ലയോ ആ ജ്ഞാനം വിജ്ഞാനത്തോടുകൂടി ഞാന്‍ പൂര്‍ണമായി നിനക്കിതാ ഉപദേശിക്കാന്‍ പോകുന്നു.

അനേകായിരം മനുഷ്യരില്‍ ഒരാളേ സിദ്ധിക്കായി ജ്ഞാനസിദ്ധിക്കായി യത്നിക്കുന്നുള്ളൂ. യത്നിക്കുന്നവരില്‍ത്തന്നെ ആയിരത്തിലൊരാള്‍ മാത്രമേ എന്നെ ഉള്ളവണ്ണം അറിയുന്നുള്ളൂ.

ഭൂമി, ജലം, അഗ്നി, വായു, ആകാശം, മനസ്, ബുദ്ധി, അഹങ്കാരം എന്നിങ്ങനെ എന്‍റെ പ്രകൃതി എട്ടായി വേര്‍തിരിഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

മഹാബാഹോ, ഇപ്പറഞ്ഞത്‌ അപരാപ്രകൃതിയാണ്. എന്നാല്‍ ഇതില്‍നിന്നു ഭിന്നവും ഈ ജഗത്തിനെ ധരിക്കുന്നതും ജീവസ്വരൂപവുമായ എന്‍റെ പരാ പ്രകൃതിയെയും നീ അറിയുക.

എല്ലാ ഭൂതങ്ങളും ഇവയില്‍നിന്നുന്ടാകുന്നവയാണ് എന്ന് ധരിക്കുക. അങ്ങിനെ ഞാന്‍ ലോകത്തിന്‍റെ മുഴുവന്‍ ഉത്ഭവസ്ഥാനവും നാശകാരണവുമാണ്.

ഹേ ധനഞജയാ, എന്നില്‍ നിന്ന് അന്യമായി ഒന്നും ഇല്ല. ഇതെല്ലാം ചരടില്‍ മണികളെന്നപോലെ എന്നില്‍ കൊര്‍ക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

ഹേ കൌന്തെയാ, ഞാന്‍ ജലത്തിലെ രസമാകുന്നു. ചന്ദ്രസൂര്യന്‍മാരിലെ ശോഭയാകുന്നു. വേദമന്ത്രങ്ങളില്‍ പ്രണവമാകുന്നു. ആകാശത്തിലെ ശബ്ദമാകുന്നു. മനുഷ്യരിലെ പുരുഷവുമാകുന്നു.

ഭൂമിയിലെ പുണ്യമായ ഗന്ധവും അഗ്നിയിലെ തേജസും ഞാനാണ്. എല്ലാ ജീവികളിലെയും ജീവശക്തിയും തപസ്വികളിലെ തപസും ഞാന്‍ തന്നെ ആകുന്നു.

ഹേ പാര്‍ത്ഥ, എല്ലാ ഭൂതങ്ങളുടെയും നാശമറ്റ ബീജമായി എന്നെ അറിയുക. ബുദ്ധിമാന്‍മാരുടെ ബുദ്ധി ഞാനാണ്. തേജസ്വികളുടെ തേജസും ഞാനാകുന്നു.

ഹേ ഭാരതശ്രേഷ്ഠ, ബലവാന്‍മാരുടെ കാമരാഗരഹിതമായ ബലം ഞാനാണ്. ഭൂതങ്ങളില്‍ ധര്‍മവിരുദ്ധമല്ലാത്ത കാമവും ഞാന്‍ തന്നെ.

ഏതൊക്കെയാണോ സാത്വികഭാവങ്ങള്‍ ഏതൊക്കെയാണോ രാജസങ്ങളും താമസങ്ങളുമായ ഭാവങ്ങള്‍ അവയെ എന്നില്‍നിന്ന് ഉദ്ഭവിച്ചവ തന്നെയെന്നറിയുക. ഞാന്‍ അവയിലല്ല എന്നാല്‍ അവ എന്നിലാണ്.

ഈ ലോകം മുഴുവന്‍ ഗുണമയങ്ങളായ ഈ മൂന്നു ഭാവങ്ങളാലും മോഹിതമായിത്തീരുന്നു. ഇവയ്ക്കപ്പുറത്തുള്ള നിത്യനായ എന്നെ ഈ ജഗത്ത് അറിയുന്നില്ല.

എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ അമാനുഷികവും ത്രിഗുണങ്ങള്‍ ചേര്‍ന്നതും ആയ എന്‍റെ ഈ മായ കടക്കാന്‍ പ്രയാസമുള്ളതാണ്. ആരാണോ എന്നെ തന്നെ ശരണം പ്രാപിക്കുന്നത് അവര്‍ ഈ മായയെ തരണം ചെയ്യുന്നു.

പാപികളും മൂഡന്‍മാരുമായ മനുഷ്യാധമന്‍മാര്‍ മായയാല്‍ ജ്ഞാനം നശിച്ചവരും അസുരഭാവം പൂണ്ടവരുമാകയാല്‍ എന്നെ ഭജിക്കുന്നില്ല.

ഹേ ഭരതശ്രേഷ്ഠനായ അര്‍ജുനാ, നാലു തരക്കാരായ പുണ്യവാന്‍മാര്‍ എന്നെ ഭജിക്കുന്നു. ആര്‍ത്തനും ജ്ഞാനമാഗ്രഹിക്കുന്നവനും കാര്യലാഭം വേണ്ടവനും ജ്ഞാനം നേടിക്കഴിഞ്ഞവനും.

ആ നാലുതരം ഭക്തന്‍മാരില്‍ എപ്പോഴും യോഗനിഷ്ടനും ഭക്തിക്കൊഴിച്ച് മറ്റൊന്നിനും മനസ്സില്‍ സ്ഥാനമില്ലാത്തവനുമായ ജ്ഞാനിയാണ്‌ വിശിഷ്ട്ടനായിരിക്കുന്നത്. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ ജ്ഞാനികള്‍ക്കു ഞാന്‍ അത്യധികം പ്രിയനാണ്. അവന്‍ എനിക്കും പ്രിയനാണ്.

അവരെല്ലാവരും ഉദാരന്‍മാര്‍ തന്നെയാണ്. എന്നാല്‍ ജ്ഞാനി ആത്മസ്വരൂപന്‍ തന്നെ എന്നാണു എന്‍റെ അഭിപ്രായം. എന്തുകൊണ്ടെനാല്‍ യോഗനിഷ്ഠനായ അവന്‍ അതിശ്രേഷ്ഠമായ പ്രാപ്യസ്ഥാനമാകുന്ന എന്നെ തന്നെ ആശ്രയിച്ചവാനാണ്.

ധ്യാനയോഗം 3

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : കൃഷ്ണാ, ശ്രദ്ധയോടെ ശ്രമിച്ചിട്ടും യോഗ പരിശീലനത്തില്‍ മനസ്സുറക്കാതെ യോഗിയായി കഴിഞ്ഞിട്ടില്ലാത്തവന്‍ യോഗലക്‌ഷ്യം നേടാതെ ഏത് ഗതിയെ പ്രാപിക്കും.

ഹേ മഹാബാഹോ, ബ്രഹ്മമാര്‍ഗത്തില്‍ നിന്ന്‌ തെറ്റി എങ്ങുമുറയ്ക്കാതെ ലൌകികമാര്‍ഗം, യോഗപരിശീലനം ഈ രണ്ടിലും സ്ഥാനമില്ലാതെ ഛിന്നഭിന്നമായ മേഘം പോലെ അവന്‍ നശിക്കുകയില്ലേ?

ഹേ കൃഷ്ണാ, എന്‍റെ ഈ സംശയത്തെ നിശേഷം അങ്ങു തീര്‍ത്തുതരേണ്ടതാണ്. ഈ സംശയം പരിഹരിക്കാന്‍ അങ്ങല്ലാതെ മറ്റൊരാള്‍ യോഗ്യനായില്ല.

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ പാര്‍ത്ഥ, അവന് ഈ ലോകത്തില്‍ വിനാശം ഇല്ല തന്നെ; പരലോകത്തുമില്ല. കുഞ്ഞേ, നല്ലത് ചെയ്യുന്ന ഒരുവന്‍ ദുര്‍ഗതി പ്രാപിക്കുന്നില്ല.

യോഗപരിശീലനം ചെയ്തിട്ടും ഫലസിദ്ധി നെടാത്തവന്‍ പുണ്യവാന്‍മാരുടെ ലോകത്തില്‍ ച്ചെന്നു ദീര്‍ഘകാലം വാണിട്ടു ശുദ്ധമനസ്ക്കരും ഐശ്വര്യയുക്തരുമായവരുടെ കുടുംബത്തില്‍ ജനിക്കുന്നു.

അല്ലെങ്കില്‍ ബുദ്ധിമാന്‍മാരായ യോഗികളുടെ കുലത്തില്‍ തന്നെ ജനിക്കുന്നു. ലോകത്തില്‍ ഇങ്ങിനെയുള്ള ജന്മം ലഭിക്കാന്‍ അത്യന്തം പ്രയാസമാണ്.

കുരുവംശജനായ അര്‍ജുനാ, ആ ജന്മത്തില്‍ മുന്‍ജന്മത്തിലെ ആ ബുദ്ധിസംസ്കാരം ലഭിക്കുന്നു. വീണ്ടും അതുകൊണ്ട് ലകഷ്യസിദ്ധിക്ക് യത്നിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

ആ പൂര്‍വജന്മാഭ്യാസത്താല്‍ തന്നെ ദുര്‍ബലചിത്തനാണെങ്കിലും അവന്‍ യോഗ സാധനയിലേക്ക് നയിക്കപ്പെടുന്നു. യോഗരഹസ്യമറിയാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നവന്‍ പോലും ശബ്ദബ്രഹ്മത്തെ അതിക്രമിക്കുന്നുണ്ട്.

തീവ്രമായി പരിശ്രമിക്കുന്ന യോഗിയാകട്ടെ പാപം നീങ്ങി അതിനുശേഷം പല ജന്മം കൊണ്ടു സിദ്ധനായി പരമമായ ഗതിയെ പ്രാപിക്കുന്നു.

യോഗി തപസ്വികളെക്കാള്‍ ശ്രേഷ്ഠനാണ്. ജ്ഞാനികളെക്കാള്‍ പോലും ശ്രേഷ്ഠനായി കരുതപ്പെടുന്നു; യോഗി കാമ്യകര്‍മങ്ങള്‍ അനുഷ്ടിക്കുന്നവരേക്കാളും ശ്രേഷ്ഠനാണ്. അതുകൊണ്ട് അര്‍ജുനാ, നീ യോഗിയായിത്തീരുക.

സകല യോഗികളിലും വച്ച് എന്നില്‍ ഉറച്ച മനസോടെ ശ്രദ്ധാപൂര്‍ണനായി ആരെന്നെ ഭജിക്കുന്നുവോ അവനാണ് എന്‍റെ അഭിപ്രായത്തില്‍ അത്യന്തം ശ്രേഷ്ഠന്‍.

ധ്യാനയോഗം 2

കാറ്റില്ലാത്തിടത്ത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ദീപത്തിന്‍റെ നിശ്ചലാവസ്തയാണ് ആത്മയോഗം അഭ്യസിക്കുന്ന മനോനിയന്ത്രണമുള്ള യോഗിയുടെ ഉപമയായി സ്മരിക്കപ്പെടുന്നത്.

ഏതവസ്ഥയില്‍ നിയന്ത്രിതമായ മനസ് യോഗ പരിശീലനത്താല്‍ സന്തുഷ്ടമായിരിക്കുന്നുവോ, ഏതവസ്ഥയില്‍ ആത്മാവിനെ ആത്മാവില്‍ ആത്മാവുകൊണ്ടു ദര്‍ശിച്ച് സന്തോഷം കൈകൊള്ള്ന്നുവോ, ഏതവസ്ഥയില്‍ ബുദ്ധിഗ്രാഹ്യവും ഇന്ദ്രിയാതീതവുമായ ആത്യന്തിക സുഖം ഏതൊന്നോ, അതിനെ അറിയുന്നുവോ, ഏതവസ്തയില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുമ്പോള്‍ അവന്‍ സത്യദര്‍ശനത്തില്‍നിന്നും വിചലിക്കുന്നില്ലയൊ, ഏതൊന്ന് ലഭിച്ചിട്ട് മറ്റോരുലാഭത്തെ അതില്‍ കവിഞ്ഞതായി ഗണിക്കുന്നില്ലയോ, എതോരവസ്ഥയില്‍ സ്ഥിതനായി വലിയ ദുഃഖത്താല്‍ പോലും ക്ഷോഭമേല്‍ക്കുന്നില്ലയോ അത് ദുഃഖസ്പര്‍ശമില്ലാത്ത യോഗമെന്ന് അറിയണം. തളരാത്ത മനസോടെ സ്ഥിരനിശ്ചയത്തോട്കൂടി ആ യോഗം അഭ്യസിക്കണം.

സങ്കല്പജനിതങ്ങളായ എല്ലാ കാമങ്ങളും പൂര്‍ണമായി ത്യജിച്ച് മനസുകൊണ്ട് തന്നെ ഇന്ദ്രിയങ്ങളെ എല്ലായിടത്തുനിന്നും നിയന്ത്രിച്ച് ഒതുക്കി ക്രമേണ ദൃടനിഷ്ടമായ ബുദ്ധിയോടുകൂടി വര്‍ത്തിക്കണം. മനസ് ആത്മചിന്തയിലുറപ്പിച്ച് മറ്റൊന്നും ചിന്തിക്കാതെയിരിക്കണം.

ചഞ്ചലവും അസ്ഥിരവുമായ മനസ് എങ്ങോട്ടെങ്ങോട്ട്‌ ചെല്ലുന്നുവോ അവിടെ നിന്നെല്ലാം അതിനെ നിയന്ത്രിച്ച് ആത്മാവില്‍ തന്നെ ഉറപ്പിക്കണം.

എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ ഇളക്കമറ്റ മനസോടുകൂടിയവനും രജോഗുണമടങ്ങിയവനും നിഷ്പാപനും ബ്രഹ്മതാദാത്മ്യം പ്രാപിച്ചവനുമായ ഈ യോഗിയെ ഉത്തമമായ സുഖം വരിക്കുന്നു.

ഇപ്രകാരം എപ്പോഴും തന്നെ യോഗ പരിശീലനത്തില്‍ ഏര്‍പ്പെടുത്തുന്നവനും പാപമറ്റവനുമായ യോഗി നിഷ്പ്രയാസം ആത്യന്തികമായ ബ്രഹ്മാനന്ദം അനുഭവിക്കുന്നു.

യോഗത്തില്‍ ഉറച്ച മനസോടുകൂടിയവനും എല്ലായിടത്തും സമദൃഷ്ടിയുള്ളവനുമായവന്‍ തന്നെ എല്ലാ ഭൂതങ്ങളിലും, എല്ലാ ഭൂതങ്ങളെ തന്നിലും ദര്‍ശിക്കുന്നു.

യാതോരുത്തന്‍ എങ്ങും കാണുന്നുവോ എല്ലാം എന്നിലും കാണുന്നുവോ അവന് ഞാന്‍ നശിക്കുന്നില്ല. അവനെനിക്കും നശിക്കുന്നില്ല.

ഏതൊരുവന്‍ ഏകത്വബോധം നേടി എല്ലാ ഭൂതങ്ങളിലും വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്ന എന്നെ ഭജിക്കുന്നു എങ്ങിനെയെല്ലാം ഇരുന്നാലും ആ യോഗി എന്നില്‍തന്നെ വര്‍ത്തിക്കുന്നു.

ഹേ അര്‍ജുനാ, തന്‍റെതിനോപ്പം എല്ലാവരിലും സുഖമായാലും ദുഖമായാലും സമമായി കാണുന്ന യോഗി ഏറ്റവും ശ്രേഷ്ഠനെന്നു നിശ്ചയം.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ മധുസൂദനാ, സമചിത്തതാ ലക്ഷണമായി ഏതൊരു യോഗമാണോ അങ്ങ് ഈ പറഞ്ഞത് മനസിന്‍റെ ചഞ്ചലത്വം നിമിത്തം അതിന് സുസ്ഥിരമായ നിലനില്‍പ്പ്‌ ഞാന്‍ കാണുന്നില്ല.

എന്തെന്നാല്‍ ഹേ കൃഷ്ണാ, മനസ് ചഞ്ചലവും ക്ഷോഭകാരിയും നിയന്ത്രണത്തിനു വഴങ്ങാത്തതും അയവില്ലാത്തതുമാണ്. അതിന്‍റെ നിയന്ത്രണം വായുവിന്‍റെതെന്നപോലെ ദുഷ്ക്കരമായി ഞാന്‍ വിചാരിക്കുന്നു.

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ മഹാബാഹോ, നിസംശയമായും മനസ് നിയന്ത്രിക്കാന്‍ വിഷമമുള്ളതും ചഞ്ചലവുമാണ്. എന്നാല്‍ കുന്തീപുത്രാ, അഭ്യാസം കൊണ്ടും വൈരാഗ്യം കൊണ്ടും അത് നിയന്ത്രണവിധേയമാക്കപ്പെടുന്നു.

വൈരാഗ്യം കൊണ്ടു മനസിനെ നിയന്ത്രിക്കാത്തവന് യോഗ സിദ്ധി ലഭിക്കാന്‍ വിഷമമാണ് എന്നാണു എന്‍റെ അഭിപ്രായം. എന്നാല്‍ നിയന്ത്രിത ചിത്തന് ശരിയായ ഉപായമനുസരിച്ച് യാത്നിച്ചാല്‍ യോഗപ്രാപ്തി ലഭ്ക്കാന്‍ സാധ്യവുമാണ്‌.

ധ്യാനയോഗം 1

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : കര്‍മഫലത്തെ ആശ്രയിക്കാതെ കര്‍ത്തവ്യമായ കര്‍മം ആര് ചെയ്യുന്നുവോ അവന്‍ സന്യാസിയും യോഗിയുമാണ്. അല്ലാതെ നിരഗ്നിയോ നിഷ്ക്രിയനോ അല്ല.

ഹേ പാണ്‍ഡവാ, സന്യാസമെന്നു പറയുന്നത്‌ ഏതോ അതു തന്നെയാണ് യോഗമെന്നറിയുക. ഫലേച്ഛ വിടാതെ ഒരാളും യോഗിയായിത്തീരുന്നില്ല.

യോഗത്തെ ആരോഹണം ചെയ്യാനഭിലഷിക്കുന്ന മുനിക്ക്‌ കര്‍മം മാര്‍ഗമെന്നു പറയപ്പെടുന്നു. യോഗ സിദ്ധി നേടിയ അവന് ശാന്തി കാരണമെന്നും പറയപ്പെടുന്നു.

എപ്പോള്‍ വിഷയങ്ങളിലും കര്‍മങ്ങളിലും തല്‍പരനല്ലാതാകുന്നുവോ അപ്പോള്‍ എല്ലാ മനോവ്യാപാരവും ത്യജിച്ചു യോഗാരൂടനെന്നു പറയപ്പെടുന്നു.

തന്നെ സ്വയം ഉദ്ധരിക്കുക, തന്നെ തളര്‍ത്തരുത്, താന്‍ തന്നെയാണ് തന്‍റെ ബന്ധു. താന്‍ തന്നെയാണ് തന്‍റെ ശത്രുവും.

ആര് സ്വയം തന്നെ ജയിച്ചിരിക്കുന്നുവോ അവന് താന്‍ തന്നെ തന്‍റെ ബന്ധുവാണ്. തന്‍റെ മേല്‍ നിയന്ത്രണമില്ലാത്തവന് താന്‍ തന്നെ ശത്രുവിനെപ്പോലെ ശത്രുത്വത്തില്‍ വര്‍ത്തിക്കുന്നു.

മനോജയം സിദ്ധിച്ചവനും പ്രശാന്തമായിരിക്കുന്നവനും ആത്മാവ് ശീതോഷ്ണങ്ങളിലും സുഖദുഃഖങ്ങളിലും അതുപോലെ മാനാപമാനങ്ങളിലും ഏറ്റവും സമഭാവനയോടുകൂടിയിരിക്കുന്നു.

അധ്യാത്മജ്ഞാനവും ശാസ്ത്രജ്ഞാനവും കൊണ്ടു സംതൃപ്തനും നിര്‍വികാരനും ഇന്ദ്രിയജയം നേടിയവനും മണ്‍കട്ട, കല്ല്, പൊന്ന് ഇവ തുല്യമായി ഗണിക്കുന്നവനുമായ യോഗി യോഗയുക്തന്‍ എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.

സുഹൃത്തുക്കള്‍, മിത്രങ്ങള്‍, ശത്രുക്കള്‍ , ഉദാസീനന്‍മാര്‍, വെറുക്കപ്പെടെണ്ടവര്‍, ബന്ധുക്കള്‍ ഇവരിലും നല്ലവരിലും പാപികളിലും സമബുദ്ധിയായിരിക്കുന്നവന്‍ വിശിഷ്ടനാകുന്നു.

യോഗി വിജനതയില്‍ സ്ഥിതിചെയ്ത് ഏകാകിയും ഇന്ദ്രിയമനസുകളെ നിയന്ത്രിച്ച്‌ നിഷ്കാമനും ആരില്‍നിന്നും ഒന്നും സ്വീകരിക്കാത്തവനുമായി സര്‍വദാ ആത്മാവിനെ യോജിപ്പിക്കണം.

ശുചിത്വമുള്ളിടത്ത് അധികം ഉയര്‍ച്ചയോ അധികം താഴ്ച്ചയോ ഇല്ലാത്തതും ദര്‍ഭപ്പുല്ല്, കൃഷ്ണമൃഗത്തിന്‍റെ തോല്‍ ഇവ മേല്‍ക്കുമേല്‍ വിരിച്ചതുമായ തന്‍റെ ഇരിപ്പിടം സ്ഥിരമാക്കി അതിലിരുന്ന് മനസ് എകാഗ്രമാക്കി മനസിന്‍റെയും ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെയും വ്യാപാരങ്ങളെ നിരോധിച്ച് ആത്മശുദ്ധിക്കുവേണ്ടി യോഗം അഭ്യസിക്കണം.

ശരീരം, കഴുത്ത്, തല ഇവ ഋജുവാക്കി ഇളകാതെ വച്ച് സ്ഥിരമായി തന്‍റെ നാസികാഗ്രത്തില്‍ ദൃഷ്ടിയൂന്നി ദിക്കുകളിലേക്ക് നോക്കാതെ മനശാന്തിയോടെ നിര്‍ഭയനായി ദൃഡമായ ബ്രഹ്മചാരി വൃതത്തോടുകൂടിയവനായി മനസിനെ നിയന്ത്രിച്ച് എന്നില്‍തന്നെ ഉറപ്പിച്ച് എന്നെ മാത്രം ചിന്തിക്കുന്നവനായി യോഗയുക്തനായി സ്ഥിതിചെയ്യണം.

ഇപ്രകാരം യോഗി സര്‍വദാ മനോനിയന്ത്രണത്തോടെ തന്നെ യുക്തനാക്കിയിട്ട് അതായത് ഈശ്വരനില്‍ താദാത്മ്യഭാവന ചെയ്ത് എന്നില്‍ പ്രതിഷ്ടിതവും പരമനിര്‍വാണ രൂപവുമായ ശാന്തി പ്രാപിക്കുന്നു.

ഹേ അര്‍ജുനാ, അധികം ആഹാരം കഴിക്കുന്നവനും യോഗമില്ല. ഒട്ടും ആഹാരം കഴിക്കാത്തവനും യോഗമില്ല. അധികം ഉറങ്ങുന്നവനും എപ്പോഴും ഉണര്‍ന്നിരിക്കുന്നവനും യോഗം സംഭവിക്കുകയില്ല.

വേണ്ടയളവില്‍ മിതമായി ആഹാരവും വിഹാരവും നിര്‍വഹിക്കുന്നവനും പ്രവൃത്തികളില്‍ സമചിത്തതയോടെ വ്യാപരിക്കുന്നവനും ഉറക്കവും ഉണര്‍ന്നിരിക്കലും മിതമായ അളവില്‍ നിര്‍വഹിക്കുന്നവനും യോഗം ദുഃഖനാശകമായിത്തീരുന്നു.

എപ്പോള്‍ സ്ഥിരമായിത്തീര്‍ന്ന ചിത്തം സര്‍വകാമങ്ങളില്‍ നിന്നും അകന്ന് ആത്മാവില്‍ തന്നെ ഉറച്ചുനില്‍ക്കുന്നുവോ അപ്പോള്‍ അവന്‍ യുക്തനെന്നു പറയപ്പെടുന്നു.

സന്യാസയോഗം 2

ആരുടെ മനസാണോ സമഭാവനയില്‍ പ്രതിഷ്ടിതമായിരിക്കുന്നത് ഇവിടെ വച്ചു തന്നെ അവര്‍ സംസാരത്തെ ജയിച്ചിരിക്കുന്നു. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ ബ്രഹ്മം നിര്‍ദ്ദോഷവും സമവുമാകുന്നു. അത്കൊണ്ടു അവര്‍ ബ്രഹ്മത്തില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നവരത്രേ.

സ്ഥിരബുദ്ധിയും മോഹമില്ലാത്തവനും ആയവന്‍ ബ്രഹ്മജ്ഞ്നും ബ്രഹ്മരൂപനുമാണ്. അവന്‍ പ്രിയം നേടി സന്തോഷിക്കുന്നില്ല. അപ്രിയം വന്നുചേര്‍ന്നു ദുഖിക്കുന്നുമില്ല.

ബാഹ്യവിഷയങ്ങളില്‍ അനാസക്തനായവന്‍, ആത്മാവില്‍ ഏതു സുഖം അനുഭവിക്കുന്നുവോ അത് ബ്രഹ്മത്തില്‍ യോഗയുക്താത്മാവായിട്ടുള്ള അവന്‍ എന്നും അനുഭവിക്കുന്നു.

ഹേ കൌന്തേയാ, ഏതു വിഷയസുഖങ്ങളാണോ ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ വിഷയസമ്പര്‍ക്കം കൊണ്ടു ഉണ്ടാകുന്നത് അത് ദുഃഖപ്രദം തന്നെ. ആദിയും അന്തവും ഉള്ളവയുമാണ്‌. വിദ്വാന്‍ ആവയില്‍ രമിക്കുന്നില്ല.

ആരാണോ ഇവിടെ വച്ചു തന്നെ ശരീര നാശത്തിനു മുമ്പ്‌ കാമക്രോധങ്ങള്‍ ഉളവാക്കുന്ന ക്ഷോഭത്തെ നിയന്ത്രിക്കാന്‍ കഴിവ് നേടുന്നത് അവന്‍ യോഗയുക്തനാണ്. ആ മനുഷ്യന്‍ സുഖമനുഭവിക്കുന്നവനുമാകുന്നു.

ആര് ഉള്ളില്‍ സുഖംകണ്ടെത്തുന്നു. ഉള്ളില്‍ രമിക്കയും ചെയ്യുന്നു അതുപോലെ ഉള്ളില്‍ തന്നെ ജ്ഞാനം കണ്ടെത്തുന്നു. ആ യോഗി ബ്രഹ്മമായി തീര്‍ന്ന് ബ്രഹ്മനിര്‍വാണം പ്രാപിക്കുന്നു.

കല്മഷം ക്ഷയിച്ചവരും സംശയഹീനരും മനോജയം നേടിയവരും സര്‍വഭൂതങ്ങളുടെയും ക്ഷേമത്തില്‍ തല്‍പരരുമായ ഋഷിമാര്‍ ബ്രഹ്മാനന്ദം നേടുന്നു.

ആത്മജ്ഞരും, കാമക്രോധങ്ങലില്ലാത്തവരും മനസിനെ നിയന്ത്രിച്ചവരും ആയ യോഗികളുടെ ചുറ്റും ബ്രഹ്മാനന്ദം വിലസുന്നു.

ബാഹ്യവിഷയങ്ങളെ പുറത്താക്കി നോട്ടം ഭൂമധ്യത്തിലുറപ്പിച്ച് മൂക്കിനുള്ളില്‍ സഞ്ചരിക്കുന്ന പ്രാണന്‍റെയും അപാനന്‍റെയും ഗതി സമീകരിച്ച് ഇന്ദ്രിയങ്ങളെയും മനസിനെയും ബുദ്ധിയെയും നിയന്ത്രിച്ച് ഇഛ, ഭയം ,ക്രോധം ഇവ വെടിഞ്ഞ് മോക്ഷയ്ക തല്‍പരനായിരിക്കുന്ന മുനി ആരാണോ അവനെപ്പോഴും മുക്തനായി ഭവിക്കുന്നു.

യജ്ഞത്തിന്‍റെയും തപസിന്‍റെയും ഭോക്താവും, ലോകത്തിന്‍റെയെല്ലാം ആദിനാഥനും എല്ലാ ജീവികളുടെയും സുഹൃത്തുമായി എന്നെ മനസിലാക്കുന്നവന്‍ ശാന്തിയെ പ്രാപിക്കുന്നു.

സന്യാസയോഗം 1

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : അല്ലയോ കൃഷ്ണാ, സന്യാസവും പിന്നെ കര്‍മയോഗവും അങ്ങ് ഉപദേശിക്കുന്നു. ഈ രണ്ടില്‍ ഏതാണോ ശ്രേയസ്കരം എന്നത് നിശ്ചിതമായി എനിക്ക് പറഞ്ഞു തരിക.

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : സന്യാസവും കര്‍മയോഗവും രണ്ടും മുക്തിപ്രദമാണ്. എന്നാല്‍ ആ രണ്ടില്‍ കര്‍മസന്യാസത്തെ അപേക്ഷിച്ച് കര്‍മ യോഗമാണ് വിശിഷ്ടം.

മഹാബാഹോ, ഏതൊരുവന്‍ ദ്വേഷിക്കുന്നില്ല കാംക്ഷിക്കുന്നുമില്ല അവന്‍ നിത്യസന്യാസി എന്നറിയുക. എന്ത്കൊണ്ടെന്നാല്‍ ദ്വന്ദ്വാതീതന്‍ ബന്ധത്തില്‍നിന്ന് നിഷ്പ്രയാസം മുക്തനാകുന്നു.

സംഖ്യവും യോഗവും വെവ്വേറെയായി ബാലിശന്മാര്‍ പറയുന്നു. പണ്‍ഡിതന്‍മാര്‍ പറയുന്നില്ല. ഒന്നെങ്കിലും വേന്ടവിധം അനുഷ്ടിക്കുന്ന പക്ഷം രണ്ടിന്‍റെയും ഫലം ലഭിക്കും.

ഏത് സ്ഥാനം സംഖ്യന്മാര്‍ നേടുമോ അത് യോഗികളും നേടും. സംഖ്യവും യോഗവും ഒന്നുതന്നെയെന്ന് കാണുന്നവനത്രെ കാണുന്നവന്‍.

ഹേ മഹാബാഹോ : എന്നാല്‍ സന്യാസം യോഗം കൂടാതെ പ്രാപിക്കാന്‍ പ്രയാസമാണ്. യോഗനിഷ്ഠനായ മുനി വേഗത്തില്‍ ബ്രഹ്മത്തെ പ്രാപിക്കുന്നു.

യോഗയുക്തനും പരിശുദ്ധാത്മാവും മനോജയം നേടിയവനും ജിതേന്ദ്രിയനും സര്‍വഭൂതങ്ങളെയും ആത്മതുല്യനായി കാണുന്നവനും ആയവന്‍ കര്‍മം ചെയ്യുന്നെങ്കിലും ബന്ധനായിത്തീരുന്നില്ല.

യോഗയുക്തനായ തത്വജ്ഞന്‍ ദര്‍ശിക്കുക, കേള്‍ക്കുക, സ്പര്‍ശിക്കുക, മണക്കുക, തിന്നുക, നടക്കുക, ഉറങ്ങുക, ശ്വസിക്കുക, ചിലക്കുക, വിസര്‍ജിക്കുക, എടുക്കുക, കണ്ണുതുറക്കുക, കണ്ണടയ്ക്കുക, ഇവയൊക്കെ ചെയ്താലും ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ വിഷയങ്ങളില്‍ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു എന്ന് അറിഞ്ഞുകൊണ്ടുതന്നെ താന്‍ ഒന്നും ചെയ്യുന്നില്ല എന്ന് മനനം ചെയ്യുന്നു.

ആര് ആസക്തി കൈവിട്ടു ബ്രഹ്മത്തില്‍ സമര്‍പ്പിച്ച് കര്‍മം അനുഷ്ടിക്കുന്നുവോ അവന്‍ വെള്ളം കൊണ്ടു താമരയില എന്നപോലെ പാപത്താല്‍ മലിനമാക്കപ്പെടുന്നില്ല.

ശരീരംകൊണ്ടും മനസ്കൊണ്ടും ബുദ്ധികൊണ്ടും ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ മാത്രം കൊണ്ടും ആത്മാശുദ്ധിക്ക് വേണ്ടി യോഗികള്‍ നിസംഗരായി കര്‍മങ്ങള്‍ അനുഷ്ടിക്കുന്നു.

യോഗയുക്തന്‍ കര്‍മഫലം ഉപേക്ഷിച്ചു ദൃഡപ്രതിഷ്ഠമായ ശാന്തി കൈവരിക്കുന്നു. യുക്തനല്ലാത്തവന്‍ കാമം മൂലം ഫലത്തില്‍ ആസക്തനായി ബന്ധനായിത്തീരുനു.

സര്‍വ കര്‍മങ്ങളും മനസ് കൊണ്ടു ഉപേക്ഷിച്ച് ഇന്ദ്രിയ മനോജയം നേടിയ ദേഹധാരിയായ ജീവാത്മാവ് പ്രവര്‍ത്തിക്കാതെയും പ്രവര്‍ത്തിപ്പിക്കാതെയും ഒന്‍പതു വാതിലുള്ള ശരീരത്തില്‍ സുഖമായി വസിക്കുന്നു.

ഈശ്വരന്‍ ലോകത്തിനു കര്‍തൃത്വം സൃഷ്ടിക്കുന്നില്ല. കര്‍മങ്ങളുമില്ല കര്‍മഫലബന്ധങ്ങലുമില്ല. എന്നാല്‍ സ്വഭാവമാണ് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നത്.

ഈശ്വരന്‍ ആരുടേയും പാപവും സുകൃതവും സ്വീകരിക്കുന്നില്ല. ജ്ഞാനം അജ്ഞാനത്താല്‍ മറയപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട് ജീവികള്‍ മോഹത്തിലാണ്ട്പോകുന്നു.

എന്നാല്‍ ആര്‍ക്കു ജ്ഞാനത്താല്‍ ആത്മാവിന്‍റെ ആ ജ്ഞാനം നശിച്ചിരിക്കുന്നുവോ അവര്‍ക്ക് ആദിത്യന്‍ എന്നപോലെ ജ്ഞാനം പരമമായ ബ്രഹ്മത്തെ പ്രകാശിപ്പിക്കുന്നു.

ബ്രഹ്മത്തില്‍ മനസൂന്നിയവരും ബ്രഹ്മതാദാത്മ്യം പ്രാപിച്ചവരും ബ്രഹ്മനിഷ്ഠരും ബ്രഹ്മത്തെക്കുറിച്ചല്ലാതെ മറ്റൊരു ചിന്തയില്ലാത്തവരുമായവര്‍ ജ്ഞാനത്താല്‍ പാപമകന്നു മോക്ഷപദത്തെ പ്രാപിക്കുന്നു.

വിദ്യാഭ്യാസവും വിനയവുമുള്ള ബ്രാഹ്മണനിലും, പശുവിലും, ആനയിലും, പട്ടിയിലും, ചണ്‍ഡാലനിലും ബ്രഹ്മജ്ഞാനികള്‍ സമദൃഷ്ടികളാകുന്നു.

ജ്ഞാനയോഗം 3

അര്‍ജുനാ, എങ്ങിനെ കത്തിയെരിയുന്ന അഗ്നി, വിറകു ഭസ്മമാക്കുമോ അതുപോലെ ജ്ഞാനാഗ്നി എല്ലാ കര്‍മങ്ങളെയും നശിപ്പിക്കും.

ഈ ലോകത്തില്‍ ജ്ഞാനം പോലെ പവിത്രമായി ഒന്നും അറിയപ്പെടുന്നില്ല തന്നെ. യോഗം കൊണ്ടു സിദ്ധനായവാന്‍ കാലക്രമത്തില്‍ തനിയെ ആത്മാവില്‍ വിളങ്ങുന്നതാണ്.

ജ്ഞാനത്തില്‍ തന്നെ മനസ്സൂന്നിയവനും ജിതേന്ദ്രിയനും ശ്രദ്ധയുള്ളവനുമായ ആള്‍ ജ്ഞാനം നേടുന്നു. ജ്ഞാനം നേടിയാല്‍ പരമമായ ശാന്തി പ്രാപിക്കാനും കഴിയും.

ആജ്ഞനും ശ്രദ്ധയില്ലാത്തവനും സംശയം തീരാത്തവനും നശിക്കുന്നു. സംശയിക്കുന്നവന് ഈ ലോകമില്ല പരലോകവുമില്ല സുഖവുമില്ല.

ധനഞജയാ, യോഗത്താല്‍ കര്‍മബന്ധഫലങ്ങള്‍ ഉപേക്ഷിച്ചവനും ജ്ഞാനംകൊണ്ടു സംശയങ്ങള്‍ നിശേഷം തീര്‍ന്നവനും ആത്മനിഷ്ഠനുമായവനെ കര്‍മങ്ങള്‍ ഒരുവിധത്തിലും ബന്ധിക്കുന്നില്ല.

ഹേ ഭാരതാ, അതുകൊണ്ട് അജ്ഞാനം കൊണ്ടു ഉണ്ടായതും മനസിലുള്ളതുമായ നിന്‍റെ ഈ സംശയത്തെ ജ്ഞാനമാകുന്ന വാളുകൊണ്ടു ഛേദിച്ചിട്ടു യോഗത്തെ ആശ്രയിക്കുക, ഏഴുന്നെല്‍ക്കുക.

ജ്ഞാനയോഗം 2

ഏതൊരുവന്‍റെ സര്‍വസമാരംഭങ്ങളും ഫാലേച്ച വിട്ടതാണോ ജ്ഞാനാഗ്നിയില്‍ കര്‍മം ദഹിച്ചുപോയ അവനെ വിദ്വാന്‍മാര്‍ പാണ്ടിതനെന്ന് പറയുന്നു.

കര്‍മഫലത്തിലുള്ള ആസക്തിവെടിഞ്ഞ് നിത്യതൃപ്തനായി ഒന്നിനെയും ആശ്രയിക്കാതിരിക്കുന്നവന്‍ കര്‍മത്തില്‍ ഏര്പ്പെട്ടിരുന്നാലും അവന്‍ ഒന്നും ചെയ്യുന്നില്ലതന്നെ.

അഭിലാഷങ്ങളില്ലാതെ മനോനിയന്ത്രണത്തോടെ എല്ലാ ബന്ധങ്ങളും നിശേഷം കൈവിട്ടു ശരീരം കൊണ്ടു മാത്രമുള്ള പ്രവൃത്തി ചെയ്യുന്നവന്‍ പാപം നേടുന്നില്ല.

യാദൃച്ചാ ലാഭത്തില്‍ സന്തുഷ്ടനും സുഖദുഖാദി ദ്വന്ദ്വങ്ങളെ വിഗണിച്ചവനും നിര്‍മത്സരനും ലാഭത്തിലും ചേതത്തിലും സമചിത്തനും ആയവന്‍ പ്രവൃത്തി ചെയ്താലും ബന്ധനാകുന്നില്ല.

സംഗരഹിതനും മുക്തനും ജ്ഞാനനിഷ്ടനും യജ്ഞാത്തിനായി കര്‍മം അനുഷ്ടിക്കുന്നവനുമായവന്‍റെ എല്ലാ കര്‍മവും നശിച്ചു പോകുന്നു.

അര്‍പ്പണം ബ്രഹ്മം, ഹവിസ്‌ ബ്രഹ്മം, ബ്രഹ്മമാകുന്ന അഗ്നിയില്‍ ബ്രഹ്മത്താല്‍ ഹോമിക്കപ്പെടുന്നു. കര്‍മത്തില്‍ ബ്രഹ്മബുദ്ധിഉളവായാല്‍ ബ്രഹ്മം തന്നെ അവന് പ്രാപ്യമായിത്തീരുന്നു.

വേറെചില യോഗികള്‍ ദേവന്മാരെയുദ്ദെശിച്ചുള്ള യജ്ഞമനുഷ്ടിക്കുന്നു. മറ്റുചിലര്‍ ബ്രഹ്മാഗ്നിയില്‍ ആത്മാവ്കൊണ്ടു ആത്മാവിനെ സമര്‍പ്പിക്കുന്നു.

വേറെ ചിലര്‍ ശ്രോത്രാദികളായ ഇന്ദ്രിയങ്ങളെ സംയമരൂപമായ അഗ്നിയില്‍ ഹോമിക്കുന്നു. മറ്റു ചിലര്‍ ശബ്ദാദികമായ വിഷയങ്ങളെ ഇന്ദ്രിയരൂപമായ അഗ്നിയില്‍ ഹോമിക്കുന്നു.

വേറെ ചിലര്‍ എല്ലാ ഇന്ദ്രിയകര്‍മങ്ങളെയും പ്രാണകര്‍മങ്ങളെയും ജ്ഞാനദീപിതമായ ആത്മസംയമയോഗാഗ്നിയില്‍ ഹോമിക്കുന്നു.

അപ്രകാരം ദ്രവ്യംകൊണ്ടു യജ്ഞം ചെയ്യുന്നവരും തപസ്സിനെ യജ്ഞമായി കരുതുന്നവരും യോഗത്തെ യജ്ഞമാക്കിയവരും വേദാധ്യായനത്തെയും ജ്ഞാനാര്‍ജനത്തെയും ബുദ്ധിയോടെ അനുഷ്ടിക്കുന്നവരുമായ ദൃഡവൃതരായ മറ്റു യതികളുമുണ്ട്.

അങ്ങിനെ മറ്റു ചിലര്‍ പ്രാണായാമ തല്‍പരരായി ദേഹത്തിലുള്ള വായുവിന്‍റെ ഉര്‍ധ്വമുഖവും അധോമുഖവുമായ ചലനത്തെ തടഞ്ഞിട്ട് അപാനനില്‍ പ്രാണനെയും പ്രാണനില്‍ അപാനനെയും ഹോമിക്കുന്നു.

മറ്റു ചിലര്‍ ആഹാരത്തെ നിയന്ത്രിച്ചു പ്രാണങ്ങളെ പ്രാണങ്ങളില്‍ തന്നെ ഹോമിക്കുന്നു. ഇവരെല്ലാവരും യജ്ഞതത്വമറിഞ്ഞവരും യജ്ഞംകൊണ്ടു പാപമകന്നവരുമാകുന്നു.

യജ്ഞശിഷ്ടമായ അമൃതം ഭുജിക്കുന്നവര്‍ പരബ്രഹ്മത്തെ പ്രാപിക്കുന്നു. യജ്ഞം ചെയ്യാത്തവന് ഈ ലോകം തന്നെയില്ല. ഹേ കുരുശ്രേഷ്ടാ, പിന്നെയാണോ പരലോകം?

ഇങ്ങിനെ പലതരം യജ്ഞങ്ങള്‍ ബ്രഹ്മത്തിന്‍റെ മുഖത്തില്‍നിന്ന് വന്നിട്ടുണ്ട്. അവ കര്‍മത്തില്‍ നിന്നുഉളവാകുന്നവയാണ് എന്ന് അറയുക. അതെല്ലാം ഇങ്ങിനെ മനസ്സിലാകുമ്പോള്‍ നീ മുക്തനായിത്തീരും.

ഹേ ശത്രുനാശകാ, ദ്രവ്യമായ യജ്ഞത്തെക്കാളും ജ്ഞാനയജ്ഞമാണ് ശ്രേഷ്ടം. ഹേ പാര്‍ത്ഥാ, എല്ലാ കര്‍മവും പൂര്‍ണമായി ജ്ഞാനത്തില്‍ പര്യവസാനിക്കുന്നു.

സത്യം കണ്ടറിഞ്ഞ ജ്ഞാനികള്‍ നിനക്കു ജ്ഞാനം ഉപദേശിച്ചു തരും. അത് നീ നമസ്ക്കാരം കൊണ്ടും ചോദ്യം കൊണ്ടും സേവകൊണ്ടും ഗ്രഹിക്കുക.

ഹേ പാണ്‍ഡവാ, അതറിഞ്ഞാല്‍ പിന്നെയിങ്ങനെ ഭ്രമം നിനക്കുണ്ടാവില്ല. ഇതു മൂലം ഭൂതങ്ങളെയെല്ലാം തന്നിലും പിന്നെ എന്നിലും നീ കാണും.

നീ എല്ലാ പാപികളിലും വെച്ച് ഏറ്റവും വലിയ മഹാപാപിയാണെങ്കില്‍പ്പോലും ജ്ഞാനമാകുന്ന തോണികൊണ്ടു എല്ലാ പാപസമുദ്രങ്ങളെയും നീ കടക്കുക തന്നെ ചെയ്യും.

ജ്ഞാനയോഗം 1

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : അവ്യയമായ ഈ യോഗത്തെ ഞാന്‍ ആദിത്യന് ഉപദേശിച്ചു. ആദിത്യന്‍ മനുവിനും ഉപദേശിച്ചുകൊടുത്തു. മനു ഇക്ഷാകുവിനും ഉപദേശിച്ചു.

ശത്രുനാശകാ, ഇപ്രകാരം പരന്ബരാഗതമായ ഇതു രാജര്ഷികള്‍ മനസിലാക്കി. ആ യോഗം വലുതായ കാലദൈര്‍ഘ്യത്തില്‍ നഷ്ട്ടപ്പെട്ടുപോയി.

അപ്രകാരമുള്ള ആ പുരാതനമായ യോഗം തന്നെ ഇന്നു നിനക്കായി ഞാന്‍ ഉപദേശിച്ചു. എന്‍റെ ഭക്തനാണ് നീ, തോഴനുമാണ് എന്ന് കരുതി നിനക്കു ഞാന്‍ ഉപദേശിച്ചത് എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ ഇതു ഉത്തമമായ രഹസ്യമാണ്.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : ആദിത്യന്‍റെ ജന്മം മുന്‍പും അങ്ങയുടെ ജന്മം പിന്‍പുമാണല്ലോ. ആദ്യം അങ്ങാണ് ഇതു പറഞ്ഞതെന്ന് എങ്ങിനെ ഞാന്‍ മനസിലാക്കും?

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : അര്‍ജുനാ, എനിക്ക് വളരെ ജന്മം കഴിഞ്ഞു . നിനക്കും. അവയെല്ലാം എനിക്കറിയാം. നിനക്കറിഞ്ഞുകൂട.

ജനനമില്ലാത്തവനും നാശമില്ലാത്തവനും ഭൂതങ്ങളുടെ ആദിനാഥനുമാണ് എങ്കിലും സ്വന്തം പ്രകൃതിയെ അധിഷ്ട്ടാനമാക്കി സ്വന്തം മായയാല്‍ ഞാന്‍ ആവിര്‍ഭവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു.

ഹേ ഭാരതാ, എപ്പോഴെല്ലാം ധര്‍മത്തിനു തളര്‍ച്ചയും അധര്‍മത്തിനു ഉയര്‍ച്ചയും സംഭവിക്കുന്നുവോ അപ്പോഴെല്ലാം ഞാന്‍ സ്വയം അവതരിക്കുന്നു.

സജ്ജനങ്ങളുടെ സംരക്ഷണത്തിനും ദുഷ്ട്ടന്മാരുടെ സംഹാരത്തിനും ധര്‍മം നിലനിര്‍ത്തുന്നതിനും വേണ്ടി യുഗം തോറും ഞാന്‍ അവതരിക്കുന്നു.

ഇങ്ങിനെയുള്ള എന്‍റെ ദിവ്യമായ ജന്മവും കര്‍മവും ആരറിയുന്നുവോ അവന്‍ ശരീരം വിട്ടാല്‍ പുനര്‍ജന്മം പ്രാപിക്കുന്നില്ല. ഹേ അര്‍ജുനാ, അവന്‍ എന്നെത്തന്നെ പ്രാപിക്കുന്നു.

രാഗം, ഭയം, കോപം ഇവ കൈവിട്ടവരും എന്‍റെ ഭക്തന്മാരും എന്നെ ആശ്രയിച്ചവരുമായ വളരെപ്പേര്‍ ജ്ഞാനമാകുന്ന തപസുകൊണ്ടു പരിശുദ്ധരായിത്തീര്‍ന്നു എന്നെ പ്രാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ആര്‍ എങ്ങിനെ എന്നെ ഭജിക്കുന്നുവോ അവരെ അതേവിധം തന്നെ ഞാന്‍ അനുഗ്രഹിക്കുന്നു. അല്ലയോ പാര്‍ത്ഥ, എങ്ങും മനുഷ്യര്‍ എന്‍റെ മാര്‍ഗത്തെ പിന്തുടരുന്നു.

കര്‍മങ്ങളുടെ സിദ്ധി കാംക്ഷിക്കുന്നവര്‍ ഇവിടെ ദേവന്മാരെ പൂജിക്കുന്നു. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ മനുഷ്യലോകത്തില്‍ കര്‍മഫലം വേഗത്തില്‍ സിദ്ധിക്കുന്നു.

ഗുണകര്‍മ വിഭാഗമനുസരിച്ചു ചാതുര്‍വര്‍ണ്യം ഞാന്‍ സൃഷ്ട്ടിചിരിക്കുന്നു. നിഷ്ക്രിയനും അനശ്വരനുമായ എന്നെത്തന്നെ അതിന്‍റെയും ചാതുര്‍വര്‍ണ്യത്തിന്‍റെയും സൃഷ്ട്ടാവായി അറയുക.

എന്നെ കര്‍മം ബാധിക്കുന്നില്ല. എനിക്ക് കര്‍മഫലത്തില്‍ ആഗ്രഹമില്ല. ഈ വിധം എന്നെ ആരറിയുന്നുവോ അവന്‍ കര്‍മങ്ങളാല്‍ ബന്ധനാകുന്നില്ല.

ഇപ്രകാരം മനസിലാക്കികൊണ്ട് പണ്ടുള്ള മോക്ഷേച്ചുക്കളും കര്‍മം അനുഷ്ട്ടിച്ചു. അതുകൊണ്ട് പൂര്‍വികന്മാര്‍ പണ്ടു ചെയ്തതുപോലെ നീയും കര്‍മം ചെയ്യുക തന്നെ വേണം.

കര്‍മമെന്ത് അകര്‍മമെന്ത് എന്നതില്‍ ക്രാന്തദര്‍ശികള്‍ പോലും ഭ്രമമുള്ളവരാണ്. യാതോന്നറിഞ്ഞാല്‍ നീ പാപത്തില്‍ നിന്നു മുക്തനാകുമോ ആ കര്‍മത്തെ നിനക്കു ഞാന്‍ പറഞ്ഞു തരാം.

കര്‍മത്തിന്‍റെ സ്വരൂപം അറിയേണ്ടതുണ്ട് വികര്‍മത്തിന്‍റെ സ്വരൂപവും അകര്‍മത്തിന്‍റെ സ്വരൂപവും അറിയെണ്ടതുണ്ട്. എന്ത് കൊണ്ടെന്നാല്‍ കര്‍മം, വികര്‍മം, അകര്‍മം എന്നിവയുടെ സ്വരൂപത്തിന്‍റെ ഗതി ഗേഹനമാത്രേ.

കര്‍മത്തില്‍ അകര്‍മവും അകര്‍മത്തില്‍ കര്‍മവും ആര്‍ കാണുന്നുവോ അവനാണ് മനുഷ്യരില്‍ വച്ചു ബുദ്ധിമാന്‍. അവനാണ് യോഗിയും സമ്പൂര്‍ണമായ കര്‍മം അനുഷ്ട്ടിക്കുന്നവനും.

കര്‍മയോഗം 3

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പാഞ്ഞു : രജോഗുണത്തില്‍ ജനിച്ച ഈ കാമം, ഈ ക്രോധം തൃപ്തിപ്പെടുത്താന്‍ കഴിയാത്തതും മഹാപാപകാരണവുമാണ് ഇക്കാര്യത്തില്‍ ഇതിനെ ശത്രുവായി അറിയുക.

പുകയാല്‍ അഗ്നിയും മാലിന്യത്താല്‍ കണ്ണാടിയും ഗര്‍ഭപാത്രാവരണചര്‍മത്താല്‍ ഗര്‍ഭവും എങ്ങിനെ ആവരണം ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്നുവോ അതുപോലെ ആ കാമത്താല്‍ ഈ ജ്ഞാനം ആവൃതമായിരിക്കുന്നു.

ഹേ കൌന്തെയാ, ജ്ഞാനിയുടെ നിത്യ വൈരിയും കാമരൂപവും അതൃപ്തവും ഒരിക്കലും തൃപ്ത്തിയാക്കാന്‍ കഴിയാത്ത അഗ്നിക്ക് തുല്യവും ആയ ഈ കാമത്താല്‍ ജ്ഞാനം ആവൃതമാകുന്നു.

ഇന്ദ്രിയങ്ങളും മനസും ബുദ്ധിയും ഈ കാമത്തിന്‍റെ ഇരിപ്പിടമായി പറയപ്പെടുന്നു. ഇത് ജ്ഞാനത്തെ മറച്ചിട്ടു ഇവയെക്കൊണ്ടു ദേഹിയെ വ്യാമോഹിപ്പിക്കുന്നു.

ഹേ ഭാരതശ്രെഷ്ട്ടാ, അതുകൊണ്ട് നീ ആദ്യം ഇന്ദ്രിയങ്ങളെ നിയന്ത്രിചിട്ട് ജ്ഞാനത്തെയും വിജ്ഞാനത്തെയും നശിപ്പിക്കുന്ന ഈ പാപകാരണത്തെ നിശേഷം നശിപ്പിക്കുക.

വിഷയങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ സൂക്ഷ്മങ്ങളാണ് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഇന്ദ്രിയങ്ങളെക്കാള്‍ സൂക്ഷ്മമാണ് മനസ്. മനസിനെക്കാളും സൂക്ഷ്മമാണ്‌ ബുദ്ധി. ബുദ്ധിയെക്കാളും സൂക്ഷ്മമായത് ആത്മാവാണ്.

മഹാബാഹോ, ഇപ്രകാരം ബുദ്ധിയേക്കാള്‍ സൂക്ഷ്മമായ ആത്മാവിനെ അറഞ്ഞിട്ട് താന്‍ തന്നെ തന്നെ നിലക്ക് നിര്‍ത്തിയിട്ടു കീഴടക്കാന്‍ എളുപ്പമല്ലാത്ത കാമ രൂപനും ദുര്‍ജയനുമായ ശത്രുവിനെ നശിപ്പിക്കുക.

കര്‍മയോഗം 2

അതുകൊണ്ട് നിസംഗനായി എപ്പോഴും കര്‍ത്തവ്യകര്‍മം ചെയ്യുക. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ നിസ്സംഗനായി കര്‍മം ചെയ്യുന്നയാള്‍ പരമപദം പ്രാപിക്കുന്നു.

എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ കര്‍മംകൊണ്ടുതന്നെയാണ് ജനകാദികള്‍ സിദ്ധരായ്തീര്‍ന്നത്. ലോക സംരക്ഷണത്തെ ത്തന്നെ മുന്നിര്‍ത്തിയിട്ടു പ്രവര്‍ത്തിക്കുകയാണ് നിന്‍റെ കര്‍ത്തവ്യം.

ശ്രേഷ്ട്ടന്‍ എന്തെല്ലാം ചെയ്യുന്നുവോ അതൊക്കെ തന്നെയാണ് മറ്റുള്ള ജനങ്ങളും ചെയ്യുന്നത്. അവന്‍ എന്തിനെ പ്രമാണീകരിക്കുന്നുവോ ലോകവും അതുതന്നെ സ്വീകരിക്കുന്നു.

ഹേ പാര്‍ത്ഥാ എനിക്ക് മൂന്നു ലോകത്തിലും കര്‍ത്തവ്യമായി ഒന്നുമില്ല. നേടെണ്ടതൊന്നും നേടാതേയുമില്ല. എന്നിട്ടും കര്‍മത്തിലേര്‍പ്പെട്ടു തന്നെ ഞാന്‍ ഇരിക്കയും ചെയ്യുന്നു.

പാര്‍ത്ഥാ, ഞാന്‍ ഒരിക്കലെന്കിലും മടിവിട്ടു പ്രവൃത്തിയില്‍ ഏര്‍പ്പെടാതിരുന്നാല്‍ എങ്ങും മനുഷ്യര്‍ എന്‍റെ മാര്‍ഗം അവലംബിക്കും.

ഞാന്‍ പ്രവൃത്തി ചെയ്തില്ലെന്കില്‍ ഈ ലോകം മുഴുവന്‍ നശിക്കും. ഞാന്‍ വര്‍ണസങ്കരത്തിന്റ്റെയും കര്‍ത്താവാകും. ജീവജാലങ്ങളുടെ സമാധാനം നഷ്ട്ടമാകും.

ഹേ ഭാരതാ, അപണ്‍ഡിതന്മാര്‍ കര്‍മത്തില്‍ ആസക്തരായി എങ്ങിനെയെല്ലാം പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നുവോ പണ്‍ഡിതന്‍ ലോകത്തിന്‍റെ നിലനില്‍പ്പ്‌ കാംക്ഷിച്ചുകൊണ്ടു നിസംഗനായി അതേവിധം ചെയ്യണം.

ആജ്ഞന്‍മാരായ കര്‍മാസക്തന്മാരില്‍ വിദ്വാനു ബുദ്ധിഭ്രമം ഉണ്ടാകരുത്. വിദ്വാന്‍ എല്ലാ കര്‍മങ്ങളും യോഗയുക്തനായി വഴിപോലെ ആചരിച്ചു കൊണ്ടു മറ്റുള്ളവരെ ആചരിപ്പിക്കണം.

പ്രകൃതിയുടെ ഗുണങ്ങളാല്‍ കര്‍മങ്ങള്‍ എങ്ങും ചെയ്യിക്കപ്പെടുന്നു. അഹന്തയാല്‍ മോഹിതനായവാന്‍ 'താനാണ് കര്‍ത്താവെന്നു' വിചാരിക്കുന്നു.

കൈയൂക്കുള്ളവനെ, എന്നാല്‍ ഗുണപരിണാമാങ്ങളായ ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ ഗുണപരിണാമാങ്ങളായ വിഷയങ്ങളില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നുവെന്ന് ധരിച്ചിട്ടു ഗുണകര്‍മവിഭാഗങ്ങളുടെ തത്വമറിയുന്നവന്‍ അവയില്‍ ആസക്ത്തനാകുന്നില്ല.

പ്രകൃതിയുടെ ഗുണങ്ങളാല്‍ മൂഡചിത്തരായിത്തീരുന്നവര്‍ ഗുണ കര്‍മങ്ങളില്‍ സക്തരാകുന്നു. സര്‍വജ്ഞരല്ലാത്ത ആ മന്ദബുദ്ധികളെ സര്‍വജ്ഞന്‍ വഴി തെറ്റിക്കരുത്.

സര്‍വ കര്‍മങ്ങളും എന്നില്‍ സമര്‍പ്പിച്ചു ആധ്യാത്മിക ബുദ്ധിയോടെ നിഷ്കാമനും നിര്‍മമനുമായി ഭവിച്ചിട്ടു ദുഃഖംകളഞ്ഞു നീ യുദ്ധം ചെയ്യുക.

എന്‍റെ ഈ അഭിപ്രായം നിത്യവും ശ്രദ്ധയോടും അസൂയ കൂടാതെയും യാതൊരു മനുഷ്യര്‍ അനുഷ്ട്ടിക്കുന്നുവോ അവരും കര്‍മബന്ധത്തില്‍നിന്നും വിമുക്തരായിത്തീരുന്നു.

എന്നാല്‍ എന്‍റെ ഈ അഭിപ്രായത്തെ അസൂയാലുക്കളായി ഏവരാണോ അനുഷ്ട്ടിക്കാതിരിക്കുന്നത്, കേവലം ആജ്ഞരായ അവരെ നശിച്ചവരും ബുദ്ധിഹീനരുമെന്നു മനസ്സിലാക്കുക.

അറിവുള്ളവന്‍ പോലും തന്‍റെ സ്വഭാവത്തിന് ചേര്‍ന്ന വിധത്തില്‍ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു. ജീവികള്‍ സ്വപ്രകൃതിയെ പിന്തുടരുന്നു. അതിനെ അടക്കി വെയ്ക്കുന്നത്കൊണ്ടു പ്രയോജനമൊന്നും ഉണ്ടാവില്ല.

ഓരോ ഇന്ദ്രിയത്തിന്‍റെയും കാര്യത്തില്‍ രാഗദ്വേഷങ്ങള്‍ നിശ്ചിതങ്ങളാണ്. അവയ്ക്ക് വശപ്പെടരുത്. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ അവ ഇവന്‍റെ ശത്രുക്കളാകുന്നു.

വിധിപ്രകാരം അനുഷ്ട്ടിച്ച പരധര്‍മത്തെക്കളും ഗുണഹീനമായ സ്വധര്‍മമാണ് ശ്രേയസ്ക്കാരം. സ്വധര്‍മാനുഷ്ട്ടാനത്തില്‍ സംഭവിക്കുന്ന മരണവും ശ്രേയസ്ക്കരമാണ്. പരധര്‍മം ഭയാവഹമാകുന്നു.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : അല്ലയോ കൃഷ്ണാ, പിന്നെ ആര്‍ നിയോഗിചിട്ടാണ് പ്രേരിപ്പിചിട്ടാണ് ഈ പുരുഷന്‍ ഇച്ചിക്കാതെയും നിയോഗിക്കപ്പെട്ടത് പോലെയും പാപം അനുഷ്ട്ടിക്കുന്നത്.

കര്‍മയോഗം 1

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ ജനാര്‍ദദ്നാ, കര്‍മത്തെ അപേക്ഷിച്ച് ബുദ്ധിയോഗമാണ് ശ്രേഷ്ട്ടമെന്നു അങ്ങേയ്ക്ക് അഭിപ്രായമുണ്ടെങ്കില്‍ പിന്നെ എന്തിനാണ് ഘോരമായ കര്‍മത്തില്‍ എന്നെ നിയോഗിക്കുന്നത്?

പരസ്പര വിരുദ്ധമെന്ന് തോന്നുന്ന വാക്കുകള്‍ കൊണ്ട് എന്‍റെ ബുദ്ധിയെ അങ്ങ് ഭ്രഹ്മിപ്പിക്കുന്നതുപൊലെ തോന്നുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഏതൊന്ന്കൊണ്ടു ഞാന്‍ ശ്രേയസ്സ് നേടുമോ ആ ഒന്നുമാത്രം എനിക്ക് ഉപദേശിച്ചു തരിക.

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ നിര്മാലചിത്താ, ഈ ലോകത്തില്‍ സംഖ്യന്മാര്‍ക്ക് ജഞാനയോഗം കൊണ്ടും യോഗികള്‍ക്കു കര്‍മയോഗം കൊണ്ടും രണ്ടുവിധം നിഷ്ട്ടകള്‍ മുന്പ് ഞാന്‍ പറഞ്ഞു.

കര്‍മങ്ങള്‍ ചെയ്യാതിരിക്കുന്നത്കൊണ്ടു മനുഷ്യന്‍ ഒരിക്കലും നിഷ്ക്രിയനാകുന്നില്ല. സന്യാസം കൊണ്ടു മാത്രം സിദ്ധി ലഭിക്കുന്നുമില്ല. ശാരീരിക കര്‍മങ്ങള്‍ ചെയ്യാതിരിക്കുന്നത് നിഷ്ക്രിയത്വമല്ല.

എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ ഒരാളും ഒരിക്കലും അല്‍പ്പനേരത്തേക്കുപോലും പ്രവര്‍ത്തിക്കാതെ ഇരിക്കുന്നില്ല. എല്ലാവരും പ്രകൃതി ഗുണങ്ങളാല്‍ നിര്‍ബന്ധിതരായി കര്‍മം ചെയ്തുപോകുന്നു.

കര്‍മേന്ദ്രിയങ്ങള്‍ ഒതുക്കിനിര്‍ത്തി ഏതൊരുവന്‍ വിഷയങ്ങളെ മനസ്സുകൊണ്ട് സദാ
സ്മരിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നുവോ മൂഡാത്മാവായ അവന്‍ മിഥ്യാചാരന്‍ എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു

അര്‍ജുനാ, ഏതൊരുവന്‍ ഇന്ദ്രിയങ്ങളെ മനസ്സുകൊണ്ട് അടക്കിനിര്‍ത്തിയിട്ടു കര്‍മേന്ദ്രിയങ്ങളെക്കൊണ്ട് നിഷ്ക്കാമകര്‍മം ആരംഭിക്കുന്നുവോ അവന്‍ ശ്രേഷ്ട്ടനാകുന്നു.

നീ മനസിനാല്‍ നിയന്ത്രിതമായ കര്‍മം ചെയ്യുക. എന്തുകൊണ്ടെന്നാല്‍ കര്‍മമാണ് അകര്‍മത്തെക്കാള്‍ ശ്രേഷ്ട്ടം. കര്‍മം ചെയ്യാത്ത പക്ഷം നിനക്കു ശരീരപാലനം പോലും സാധ്യമാകയില്ല.

അര്‍ജുനാ, യജ്ഞത്തിനുള്ള കര്‍മം ഒഴിച്ച് മറ്റു കര്‍മങ്ങളാല്‍ ബന്ധിക്കപ്പെട്ടതാണ് ഈ ലോകം. സംഗരതിതനായി കര്‍മം നീ ആചരിക്കുക.

യജ്ഞത്തോടുകൂടി പ്രജകളെ സൃഷ്ട്ടിച്ച് പണ്ട് പ്രജാപതി പറഞ്ഞു, ഇതുകൊണ്ടു നിങ്ങള്‍ വര്‍ദധിക്കുവിന്‍ ഇതു നിങ്ങള്‍ക്ക് ഇഷ്ട്ടം തരുന്ന കാമധേനുവായിരിക്കട്ടെ.

ദേവന്മാരെ ഇതുകൊണ്ടു ആരാധിക്കുവിന്‍. ആ ദേവന്മാര്‍ നിങ്ങളെ വര്‍ദധിപ്പിക്കട്ടെ. പരസ്പരം തൃപ്ത്തിപ്പെടുത്തി കൊണ്ടു പരമമായ ശ്രേയസ്സിനെ പ്രാപിക്കുവിന്‍.

എന്തെന്നാല്‍ ഇഷ്ട്ടപ്പെടുന്ന സുഖങ്ങള്‍ നിങ്ങള്ക്ക് യജ്ഞംകൊണ്ടു തെളിഞ്ഞ ദേവന്മാര്‍ തരും. അവര്‍ തന്ന വസ്ത്തുക്കളെ അവര്ക്കു കൊടുക്കാതെ ഭുജിക്കുന്നവനാരോ അവന്‍ കള്ളന്‍തന്നെയാണ്.

യജ്ഞത്തില്‍ ശേഷിക്കുന്നത് മാത്രം അനുഭവിക്കുന്ന സജ്ജനങ്ങള്‍ എല്ലാ പാപങ്ങളില്‍ നിന്നും മുക്തി നേടുന്നു. പാപികളായ ആരാണോ തങ്ങള്‍ക്കുവേണ്ടിത്തന്നെ ഭോഗഞ്ചയം ചെയ്യുന്നത് അവര്‍ പാപത്തെത്തന്നെ ഭുജിക്കുകയാണ്.

അന്നത്തില്‍നിന്നു ഭൂതങ്ങള്‍ ഉണ്ടാകുന്നു. മഴയില്‍നിന്നു അന്നത്തിന്‍റെ ഉദ്ഭവം. യജ്ഞത്തില്‍ നിന്നു മഴയുണ്ടാകുന്നു. യജ്ഞം കര്‍മത്തില്‍നിന്നുണ്ടാകുന്നു.

കര്‍മം ബ്രഹ്മത്തില്‍ നിന്നും ഉണ്ടാകുന്നു എന്നറിയുക. ബ്രഹ്മചൈതന്യം അക്ഷരത്തില്‍ നിന്നുണ്ടാകുന്നു. അതുകൊണ്ടു എല്ലായിടത്തും വ്യാപിച്ചിരിക്കുന്ന ബ്രഹ്മം എപ്പോഴും യജ്ഞത്താല്‍ പ്രതിഷ്ട്ടിതമായിരിക്കുന്നു.

ഹേ പാര്‍ത്ഥാ, ഇപ്രകാരം പ്രവത്തിക്കുന്ന കര്‍മചക്രത്തെ ഈ ലോകത്തില്‍ ആരനുവര്‍ത്തിക്കുന്നില്ലയോ പാപിയും വിഷയ ഭ്രാന്തനുമായ അവന്‍റെ ജീവിതം നിഷ്ഫലമത്രേ.

എന്നാല്‍ ഏതൊരു മനുഷ്യന്‍ തന്നില്‍ തന്നെ രമിക്കുന്നവനും തന്നില്‍ സംതൃപ്തനും ആയിരിക്കുമോ അവന് കരണീയമായി ഒന്നുമില്ല.

അവന് ഈ ലോകത്തില്‍ ചെയ്തതു കൊണ്ടു കാര്യമില്ല തന്നെ. ചെയ്യാത്തതുകൊണ്ടും ഒന്നുമില്ല. ജീവികളില്‍ ഒന്നിനോടും അവന് സ്വപ്രയോജനകരമായ ബന്ധം ഒന്നും തന്നെയില്ല.

സാംഖ്യയോഗം 4

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : അല്ലയോ പാര്‍ത്ഥ, മനസ്സിലുള്ള എല്ലാ ആഗ്രഹങ്ങളും എപ്പോള്‍ ഉപേക്ഷിക്കുന്നുവോ, ആത്മാവിനാല്‍ ആത്മാവില്‍ത്തന്നെ സന്തുഷ്ടനായവ്ന്‍ അപ്പോള്‍ സ്ഥിതപ്രജഞാന്‍ എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു.

ദുഃഖങ്ങളില്‍ കുലുങ്ങാതവനും സുഖങ്ങളില്‍ താല്പര്യമില്ലാത്തവനും രാഗം, ഭയം, കോപം, ഇവയില്ലാത്തവനുമായ പുരുഷന്‍ സ്ഥിതപ്രജഞാന്‍ ആയ മുനി എന്നറിയപ്പെടുന്നു.

ഏതൊരാള്‍ എല്ലാത്തിലും ആസക്തി വിട്ടവനായി അതാതു ശുഭാശുഭങ്ങള്‍ ലഭിച്ചു സന്തോഷിക്കുകയും ദ്വേഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നില്ലയോ അവന്‍റെ പ്രജഞ പ്രതിഷ്ട്ടിതമാണ്.

ആമ, അംഗങ്ങളെ എന്നപോലെ എപ്പോള്‍ എല്ലാവിധത്തിലും ഇന്ദ്രിയങ്ങളെ വിഷയങ്ങളില്‍ നിന്നു പിന്‍വലിക്കുന്നുവോ അപ്പോള്‍ അവന്‍റെ പ്രജഞ പ്രതിഷ്ട്ടിതമായിത്തീരുന്നു.

ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ കൊണ്ടു വിഷയങ്ങള്‍ അനുഭവിക്കാത്ത മനുഷ്യന് ആസക്ത്തിയൊഴികെ വിഷയങ്ങള്‍ അകന്നു പോകുന്നു. അവന്‍റെ ആസക്ത്തിയും പരമാത്മാവിനെ കണ്ടാല്‍ മാഞ്ഞു പോകുന്നു.

കുന്തീപുത്രാ, ഇന്ദ്രിയനിഗ്രഹത്തിനായി പ്രയത്നിക്കുന്ന വിദ്വാനായ പുരുഷന്‍റെ മനസ്സിനെപ്പോലും തകര്‍ക്കുന്നവയാണ് ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍. അവ മനസ്സിനെ ബലാല്‍ക്കാരമായി വശത്താക്കുന്നു.

അവയെല്ലാം സംയമനം ചെയ്തു യോഗയുക്ത്തനായി എന്നില്‍ ഭക്ത്തിയോടുകൂടി ഇരിക്കുക. ആര്‍ക്കു ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ വശത്താണോ അവന്‍റെ പ്രജഞ പ്രതിഷ്ട്ടിതമാണ്.

വിഷയങ്ങളെ ധ്യാനിക്കുന്ന പുരുഷന് അവയില്‍ ആസക്ത്തി ഉണ്ടാകുന്നു. ആസക്ത്തിയില്‍നിന്നും ആഗ്രഹം ഉണ്ടാകുന്നു.ആഗ്രഹത്തില്‍ നിന്നും കോപം ജനിക്കുന്നു. കോപത്തില്‍നിന്നും വിവേകശൂന്യത ഉടലെടുക്കുന്നു. വിവേകശൂന്യതയില്‍നിന്നും ഓര്‍മക്കേടും ഓര്‍മക്കേടില്‍നിന്നും ബുദ്ധിനാശവും ഉണ്ടാകുന്നു. ബുദ്ധിനാശം മൂലം മനുഷ്യന്‍ നശിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു.

എന്നാല്‍ രാഗദ്വേഷമില്ലാത്ത ആത്മവശ്യങ്ങലായ ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ കൊണ്ടു വിഷയങ്ങളെ അനുഭവിക്കുന്നു. ആത്മ വിജയിയായ പുരുഷന്‍ പ്രസാദത്തെ പ്രാപിക്കുന്നു.

പ്രസാദം ലഭിച്ചുകഴിയുമ്പോള്‍ അവന് എല്ലാ ദുഃഖങ്ങളുടെയും നാശം സംഭവിക്കുന്നു. പ്രസന്നചിത്തനു പെട്ടെന്ന് ബുദ്ധി സുപ്രതിഷ്ട്ടിതമായിത്തീരുകയും ചെയ്യുന്നു.

യോഗയുക്തനല്ലാത്തവന് എകാഗ്രബുദ്ധിയില്ല. ഭാവനയുമില്ല. ഭാവനയില്ലാത്തവന് ശാന്തിയില്ല. ശന്തിയില്ലാത്തവന് എവിടെയാണ് സുഖം?

വിഷയങ്ങളില്‍ ചലിക്കുന്ന ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ക്കു ഏതൊരാളുടെ മനസ്സു കീഴ്പ്പെടുന്നുവോ ആ മനസ്സു അവന്‍റെ ബുദ്ധിയെ കാറ്റ് വെള്ളത്തിലിറക്കിയ തോണിയെ എന്നപോലെ അപഹരിക്കുന്നു.

അതുകൊണ്ട് കൈയൂക്കുല്ലവനെ, ആരുടെ ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ എല്ലായിടത്തും വിഷയങ്ങളില്‍ നിന്നും നിശേഷം പിന്‍വലിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നുവോ അവന്‍റെ പ്രജഞ പ്രതിഷ്ട്ടിതമായിരിക്കുന്നു.

ഏതൊരു ആത്മനിഷ്ട്ടയാണോ സര്‍വഭൂതങ്ങള്‍ക്കും രാത്രി. ആ രാത്രിയില്‍ ജിതേന്ദ്രിയന്‍ ഉണര്‍ന്നിരിക്കുന്നു. ഏതൊരു വിഷയാനുഭവത്തില്‍ ഭൂതങ്ങള്‍ ഉണര്‍ന്നിരിക്കുന്നുവോ അത് സത്യദര്ശിയായ മുനിക്ക്‌ രാത്രിയാകുന്നു.

ഏതുപോലെ ജലപ്രവാഹങ്ങള്‍ വന്നുവീണ് നിറഞ്ഞുകൊണ്ടിരുന്നാലും സമുദ്രം അക്ഷോഭ്യമായിരിക്കുന്നുവോ അതുപോലെ കമങ്ങളെല്ലാം കടന്നുകൂടിയാലും ഏതൊരുവന്‍ അക്ഷോഭ്യനായിരികകുന്നുവോ അവന്‍ ശാന്തിയെ പ്രാപിക്കും. വിഷയാഭിനിവേശം വിടാത്തവന്‍ ശാന്തി നേടുന്നില്ല.

യാതൊരു പുരുഷന്‍ എല്ലാ കാമങ്ങളും കൈവെടിഞ്ഞു ഒന്നിലും ആഗ്രഹമില്ലാതവനും മമതാ ബുദ്ധിയും അഹന്തയും ഇല്ലത്തവനുമായി ലോകത്തില്‍ വര്‍ത്തിക്കുന്നുവോ അവന്‍ ശാന്തി പ്രാപിക്കുന്നു.

പാര്‍ത്ഥാ, ഇതാണ് ബ്രഹ്മനിഷ്ട്ട, ഇതു കൈവരിച്ചാല്‍ സംസാരാസക്ത്തി ഉണ്ടാവുന്നില്ല. അന്ത്യകാലത്തെന്കിലും ഈ അവസ്ഥയില്‍ എത്തിയാല്‍ ബ്രഹ്മനിര്‍വാണം സിദ്ധിക്കുകയും ചെയ്യും.

സാംഖ്യയോഗം 3

മരിച്ചാലോ സ്വര്‍ഗം നേടാം ജയിചാലോ ഭൂമി അനുഭവിക്കാം. അതുകൊണ്ട് അര്‍ജുനാ, യുദ്ധത്തിന് നിശ്ചയിച്ചു നീ എഴുന്നേല്‍ക്ക്.

സുഖദുഃഖങ്ങളും ലാഭനഷ്ട്ടങ്ങളും ജയപരാജയങ്ങളും തുല്യമായികരുതി യുദ്ധത്തിന് നീ ഒരുങ്ങുക. ഇങ്ങിനെയായാല്‍ പാപം നിന്നെ ബാധിക്കുകയില്ല.

നിനക്കു പറഞ്ഞുതന്നു കഴിഞ്ഞ ജ്ഞാനനിഷ്ട്ട സാംഖ്യത്തിലുല്ലതാണ്. കര്‍മ യോഗത്തിനുള്ള ഈ ബുദ്ധിയെയും കേട്ടുകൊള്ളുക. പാര്‍ത്ഥ ഈ ബുദ്ധി നേടിയാല്‍ കര്‍മ ബന്ധം ഒഴിച്ചുവയ്ക്കാന്‍ നിനക്കു സാധിക്കും.

ഈ കര്‍മയോഗനിഷ്ട്ടയില്‍ തുടങ്ങി വെച്ചതിനൊന്നും നാശമില്ല. പാപം സംഭവിക്കുകയുമില്ല. ഈ ധര്‍മത്തിന്റ്റെ അത്യല്‍പ്പമായ ആചരണം പോലും വലിയ ഭയത്തില്‍ നിന്നും രക്ഷിക്കുന്നു.

സമചിത്തനായ യോഗി തന്‍റെ ലകഷ്യത്തില്‍ എകാഗ്രമനസ്കനാണ്. സമചിത്തരല്ലാത്തവരുടെ ബുദ്ധി ഒന്നും നിശ്ചയിക്കാന്‍ കഴിയാതെ പല വിഷയങ്ങളില്‍ അനന്തമായി വ്യാപാരിക്കും.

പാര്‍ത്ഥ, വേദത്തില്‍ പറയുന്ന കാര്യത്തില്‍ തല്പരന്മാരും അതില്‍കവിഞ്ഞു മറ്റൊന്നുമില്ല എന്ന് പറയുന്നവരും, സ്വേച്ചാചാരികളും, സ്വര്‍ഗവാസം അഭിലഷിക്കുന്നവരും ആയ ആവിദ്വാന്‍മാര്‍ പുനര്‍ജന്മവും കര്‍മഫലവും നല്‍കുന്നതും സുഖാനുഭവത്തെയും ഐശ്വര്യത്തെയും ലകഷ്യമാക്കിയുള്ളതും അനേകം സകാമകര്‍മങ്ങളെ പ്രതിപാദിക്കുന്നതുമായ ഏതൊരു പൊടിപ്പും തൊങ്ങലും വെച്ച വാക്കു ആവിദ്വാന്‍മാര്‍ കല്‍പ്പിക്കുന്നുവോ അതുകൊണ്ട് അപഹൃതചിത്തരായ ഭോഗയ്ശ്വര്യ തല്പ്പരര്‍ക്ക് സമാധിയില്‍, ഏകാഗ്രത ലഭിക്കുകയില്ല.

അര്‍ജുനാ, വേദങ്ങള്‍ ത്രിഗുണാത്മകങ്ങലാണ്. നീ ത്രിഗുണാതീതനും ദ്വന്ദരഹിതനും സത്യനിഷ്ട്ടനും യോഗക്ഷേമങ്ങള്‍ ഗണിക്കാത്തവനും ആത്മനിഷ്ട്ടനും ആയിത്തീരുക.

എല്ലായിടത്തും വെള്ളം കൊണ്ടു നിറഞ്ഞിരിക്കുമ്പോള്‍ കിണറ്റില്‍ നിന്നു എത്ര പ്രയോജനം ഉണ്ടോ അത്രയേ അഭിജഞനായ ബ്രാഹ്മണന് വേദങ്ങലാസകലം കൊണ്ടുണ്ടാകൂ.

പ്രവൃത്തിയില്‍മാത്രമേ നിനക്കു അധികാരമുള്ളു. ഒരിക്കലും ഫലത്തില്‍ ഇല്ല. നീ ഫലമുദ്ദെശിചു പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നവന്‍ ആകരുത്. അകര്‍മത്തില്‍ നിനക്കു താല്‍പര്യം ഉണ്ടാകരുത്.

അര്‍ജുനാ, യോഗനിഷ്ട്ടനായി ആസക്തിവെടിഞ്ഞു ഫലം ലഭിക്കുന്നതിലും ലഭിക്കാതിരിക്കുന്നതിലും സമചിത്തത പാലിച്ച് കര്‍മങ്ങള്‍ അനുഷ്ട്ടിക്കുക. സമചിത്തതയാണ് യോഗമെന്ന് പറയപ്പെടുന്നത്‌.

ധനഞജയാ, കര്‍മയോഗത്തെക്കാള്‍ വളരെ നികൃഷ്ട്ടമാണ് ഫലാപേക്ഷയോടുകൂടി ചെയ്യുന്ന കര്‍മം. ബുദ്ധിയോഗത്തില്‍ അതായത് സമചിത്തതയോട് കൂടിയ കര്‍മത്തില്‍ ശരണം തേടുക. അല്‍പ്പന്‍മാരാണ് ഫലത്തിനുവേണ്ടി കര്‍മം ചെയ്യുന്നവര്‍.

സമചിത്തന്‍ ഈ ലോകത്ത് വച്ചുതന്നെ പുണ്യ പാപങ്ങള്‍ രണ്ടും ത്യജിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട് യോഗത്തിനു ഒരുങ്ങുക. യോഗം പ്രവൃത്തിയിലുള്ള സാമര്‍ത്ഥ്യം തന്നെയാകുന്നു.

ബുദ്ധിയുക്തന്മാരായ വിവേകികള്‍ കര്‍മം കൊണ്ടുടാകുന്ന ഫലം ത്യജിച്ചിട്ടു ജന്മബന്ധത്തില്‍നിന്നു മോചനം നേടി ദോഷലേശമില്ലാത്ത സ്ഥാനത്തെ പ്രാപിക്കുന്നു.

നിന്‍റെ ബുദ്ധി എപ്പോള്‍ മോഹരൂപമായ വൈഷമ്യത്തെ കടക്കുമോ അപ്പോള്‍ കേള്‍ക്കേണ്ടതിനെയും കേട്ടതിനെയും കുറിച്ചു നീ ഉദാസീനനായിത്തീരും.

വൈദിക ശാസ്ത്രങ്ങള്‍ മൂലം പതറിപ്പോയ നിന്‍റെ ബുദ്ധി എപ്പോള്‍ ഇളക്കമാറ്റ് സമാധിയില്‍ സ്ഥിരമായി നില്‍ക്കുമോ അപ്പോള്‍ യോഗത്തെ നീ പ്രപിക്കുകയായി.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു : ഹേ കേശവാ, സമാധിസ്ഥനായ സ്ഥിതപ്രജഞന്റ്റെ ഭാഷ എന്ത്? സ്ഥിതപ്രജഞാന്‍ എന്ത് സംസാരിക്കും? എങ്ങിനെ സ്ഥിതിചെയ്യും? എങ്ങിനെ സഞ്ചരിക്കും?

സാംഖ്യയോഗം 2

ആര് ഈ ആത്മാവിനെ കൊല്ലുന്നവന് എന്ന് ധരിക്കുന്നുവോ ആര് ഇവനെ കൊല്ലപ്പെട്ടവനായി ഗണിക്കുന്നുവോ ആ രണ്ടു പേരും വാസ്തവം അറിയുന്നില്ല. ആത്മാവ് കൊല്ലുന്നില്ല കൊല്ലപ്പെടുന്നുമില്ല.

ഇവന്‍ ഒരിക്കലും ജനിക്കുന്നില്ല. മരിക്കുന്നുമില്ല. ജനിച്ചിട്ട്‌ വീണ്ടും ജനിക്കാതിരിക്കുന്നുമില്ല. ജന്മമില്ലാതവനും നിത്യനും സ്ഥിരനും പണ്ടേ ഉള്ളവനുമായ ഇവന്‍ ശരീരം ഹതമാകുമ്പോള്‍ ഹനിക്കപ്പെടുന്നുമില്ല.

പാര്‍ത്ഥ, ആരിവനെ, ഈ ആത്മാവിനെ നാശ രഹിതനുമ് നിത്യനും ജനനരഹിതനുമ് മാറ്റമില്ലതവനുമായി അറിയുന്നുവോ അങ്ങിനെയുള്ള പുരുഷന്‍ ആരെ എങ്ങിനെ കൊല്ലിക്കുന്നു? ആരെ എങ്ങിനെ കൊല്ലുന്നു?

മനുഷ്യന്‍ എങ്ങിനെ കീറിയ വസ്ത്രങ്ങള്‍ വെടിഞ്ഞു അപരങ്ങളായ പുതിയവ സ്വീകരിക്കുന്നുവോ. അതുപോലെ ആത്മാവ് ജീര്‍ണിച്ച ദേഹങ്ങള്‍ വെടിഞ്ഞു വേറെ ദേഹങ്ങള്‍ കൈകൊള്ളുന്നു.

ഈ ആത്മാവിനെ ആയുധങ്ങള്‍ മുറിവ് ഏല്‍പ്പിക്കുന്നില്ല. ഇവനെ തീ ദാതിപ്പിക്കുന്നില്ല. ഇവനെ വെള്ളം നനയ്ക്കുന്നില്ല. കാറ്റ് ഉണക്കുന്നുമില്ല.

ഇവന്‍ ഛെദിക്കപ്പെടാതവനാണ്. ഇവന്‍ ദെഹിപ്പിക്കപ്പെടാന്‍ കഴിയാത്തവനാണ്. നനയാതവനാണ്. ഉണങ്ങാതവനുമാണ്. ഇവന്‍ നിത്യനും സര്‍വ വ്യാപിയും സ്ഥിരസ്വഭാവനും സനാതനനുമാണ്.

ഇവന്‍ ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ക്കു ആഗോചരനാണ്.ഇവന്‍ മനസ്സിനും ആഗോചരനാണ്. ഇവന്‍ മാറ്റമില്ലാതവനുമാനെന്നു പറയപ്പെടുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇങ്ങിനെയുള്ളവനായി ഇവനെ അറഞ്ഞിട്ടു നീ അനുശോചിക്കാതിരിക്കുക.

കൈയ്യൂക്കുള്ളവനെ, ഇനി ഇവനെ നിത്യം ജനിക്കുന്നവനും നിത്യം മരിക്കുന്നവനുമായി നീ വിചാരിക്കുന്നുവെങ്കില്തന്നെയും നീ ഇവനെക്കുറിച്ച് ദുഖിക്കേണ്ടതില്ല.

ജനിച്ചവന് മരണം നിശ്ചിതമാണ്. മരിച്ചവന് ജനനവും നിശ്ചിതമാണ്. അതുകൊണ്ട് പരിഹാരമില്ലാത്ത കാര്യത്തില്‍ ദുഖിചിട്ടാവശ്യമില്ല.

ജീവികള്‍ ജനനത്തിനു മുന്‍പ് അവ്യക്തമായ അവസ്ഥയോട്‌കൂടിയവയാണ്. വ്യക്തമായ മദ്ധ്യം ജീവിതകാലമായവയും അവ്യക്തമായ മരണാനന്തര സ്ഥിതിയുള്ളവയും തന്നെയാണ്. ഹേ ഭാരതാ, അതില്‍ എന്തിന് വിലപിക്കണം?

ഒരാള്‍ ഇവനെ ഒരു അത്ഭുതവസ്തു പോലെ കാണുന്നു. മറ്റൊരാള്‍ അതുപോലെ ആശ്ചര്യ വസ്തുപോലെ ഇവനെ പറ്റി പറയുന്നു. വേറൊരാള്‍ അത്ഭുതവസ്തു പോലെ ഇവനെ പറ്റി കേള്‍ക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇത്രയൊക്കെയായിട്ടും ഒരാളും വേണ്ടവണ്ണം ഇവനെ അറിയുന്നില്ല.

അര്‍ജുനാ, എല്ലാവരുടെയും ദേഹത്തിലുള്ള ഈ ദേഹി ഒരിക്കലും വധിക്കപ്പെടാവുന്നവനല്ല. അതിനാല്‍ ഭൂതങ്ങലോന്നിനെപ്പറ്റിയും നീ ദുഖിക്കേണ്ടതില്ല.

സ്വധര്‍മത്തെക്കുറിച്ച് ആലോചിച്ചിട്ടും നീ കുലുങ്ങേണ്ടതില്ല. എന്തെന്നാല്‍ ക്ഷത്രിയന് ധര്‍മ സംഗതമായ യുദ്ധത്തേക്കാള്‍ ശ്രേയസ്കരമായി മറ്റൊന്നുമില്ല.

അപ്രതീക്ഷിതമായി അടുത്ത് സ്വര്‍ഗത്തിന്‍റെ വാതില്‍ തുറക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഹേ പാര്‍ത്ഥ, ഭാഗ്യവാന്മാരായ ക്ഷത്രിയര്‍ക്ക് മാത്രമാണ് ഈ വിധമുള്ള യുദ്ധം ലഭിക്കുന്നത്‌.

ഇനി ഈ യുദ്ധം നീ ചെയ്യില്ലെങ്കില്‍ അത് കാരണം സ്വധര്‍മവും കീര്‍ത്തിയും കൈവിട്ടു നീ പാപം സമ്പാദിക്കെണ്ടിവരും.

തന്നെയുമല്ല, നിനക്കു ഒടുങ്ങാത്ത ദുഷ്കീര്‍ത്തി പറഞ്ഞു പരത്തുകയും ചെയ്യും. ബഹുമാനം നേടിയവന് ദുഷ്കീര്‍ത്തി മരണത്തെക്കാള്‍ അത്യധികം കഷ്ട്ടമാണ്.

ഭയംകൊണ്ടു യുദ്ത്തില്‍നിന്നും പിന്തിരിഞവനായി മഹാരഥന്മാര്‍ നിന്നെ കണക്കാക്കും. അവര്‍ക്കെല്ലാം ബഹുമാന്യനായി ഇരിക്കുന്ന നീ അങ്ങിനെ നിസ്സാരനായി തീരും.

നിന്‍റെ ശത്രുക്കള്‍ നിന്‍റെ സാമര്‍ഥ്യത്തെ നിന്ദിച്ചുകൊണ്ടു വളരെ ദൂഷണം പറയുകയും ചെയ്യും . അതിനേക്കാള്‍ കൂടുതല്‍ ദുഃഖകരമായി എന്തുണ്ട്.

സാംഖ്യയോഗം 1

സഞ്ജയന്‍ പറഞ്ഞു: അങ്ങനെ കരുണാ കുലനും കണ്ണില്‍ കണ്ണീര്‍ നിറഞ്ഞവനും ദുക്ഖിക്കുന്നവനുമായ അര്‍ജുനനോടു ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞു.

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : അര്‍ജുനാ, വിഷമഘട്ടത്തില്‍ ആര്യന്മാര്‍ക്ക് ചേരാത്തതും സ്വര്‍ഗം നല്‍കാത്തതും അകീര്‍ത്തി ഉളവാക്കുന്നതുമായ ഈ ബുദ്ധി ഭ്രമം നിനക്കു എവിടെ നിന്നുണ്ടായി?

പാര്‍ഥ, പൌരുഷ മില്ലായ്മ നിനക്കു വന്നു കൂടാ. ഇതു നിനക്കു ചേരില്ല. ശത്രു നാശകാ, നിസ്സാരമായ ഹൃദയ ദൌര്‍ബല്യം കൈവിട്ടു നീ എഴുന്നേല്‍ക്ക്.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു: അല്ലയോ ശത്രു ഘാതകാ, മധുസൂധനാ, പൂജാര്‍ഹരായ ഭീഷ്മരേയും ദ്രോനരെയും കൂരമ്പുകള്‍ കൊണ്ടു ഞാന്‍ യുദ്ധത്തില്‍ എങ്ങിനെ എതിരിടും?

മഹാത്മാക്കളായ ഗുരുക്കന്മാരെ ഹനിക്കുന്നതിനേക്കാള്‍ ഈ ലോകത്തില്‍ ഭിക്ഷയെടുക്കുന്നത് പോലും ശ്രേയസ്കരമാണ്. ഗുരുക്കന്മാരെ ഹനിച്ചിട്ട്‌ അര്ഥകാമസ്വരൂപങളായ ഭോഗങ്ങളെ ഇവിടെത്തന്നെ രക്തം പുരണ്ട നിലയില്‍ ഭുജിക്കണോ?

രണ്ടിലെതാണ് നമുക്കു കൂടുതല്‍ ശ്രേയസ്കരം എന്ന് അറിഞുകൂടാ. ഒന്നുകില്‍ നാം ജയിക്കും. അല്ലെങ്കില്‍ ജയിക്കാതിരിക്കും. ആരെ കൊന്നിട്ട് നാം ജീവിക്കാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ലയോ ആ ദൃതരാഷ്ട്ര പുത്രന്മാരാണ് മുമ്പില്‍ വന്നു നില്ക്കുന്നത്.

മനോദാര്ട്യമില്ലായ്ക കൊണ്ടു ബുദ്ധികെട്ടവനും ധര്‍മവിഷയത്തില്‍ വിവേകം നശിച്ചവനുമായി അങ്ങയോടു ഞാന്‍ ചോദിക്കുന്നു. യാതൊന്നു തീര്ച്ചയായും ശ്രേയസ്കരമാകുമോ അതെനിക്ക് പറഞ്ഞു തരിക. ഞാന്‍ അങ്ങയുടെ ശിഷ്യനാണ്. അങ്ങയെ ശരണം പ്രാപിച്ച എന്നെ വേണ്ടവണ്ണം ഉപദേശിച്ചാലും.

ഭൂമിയില്‍ ശത്രുക്കളില്ലാത്ത സമ്പന്ന മായ രാജ്യവും ദേവന്മാരുടെ മേല്‍ പോലും ആധിപത്യവും ലഭിച്ചാലും ഇന്ദ്രിയങ്ങളെ ശോഷിപ്പിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന യാതൊരു ശോകം എനിക്കുണ്ടോ അതിനെ നശിപ്പിക്കുന്നതൊന്നും ഞാന്‍ കാണുന്നില്ല.

സഞ്ജയന്‍ പറഞ്ഞു : ശത്രു നാശകനായ അര്‍ജുനന്‍ കൃഷ്ണനോട് ഞാന്‍ യുദ്ധം ചെയ്കയില്ല എന്ന് പറഞ്ഞു മൗനം അവലംബിച്ചു.

ഹേ ഭരതവംശജാ, രണ്ട് സേനയ്ക്കിടയിലും വിഷന്നനായി നില്ക്കുന്ന അവനോടു മന്ദഹസിച്ചുകൊണ്ടെന്നവണ്ണം ഹൃഷികേശനായ ഭഗവാന്‍ ഇങ്ങിനെ അരുളിച്ചെയ്തു.

ശ്രീ ഭഗവാന്‍ പറഞ്ഞു : ദുഖിക്കെണ്ടാതവരെക്കുറിച്ച് നീ ദുഖിച്ചു പണ്ഡിതന്‍റെ മട്ടിലുള്ള വാക്കുകള്‍ പറയുകയും ചെയ്യുന്നു. പണ്ഡിതന്‍മാര്‍ മരിച്ചവരെ കുറിച്ചും മരിക്കാതവരെക്കുറിച്ചും അനുശോചിക്കുന്നില്ല.

ഞാന്‍ ഒരിക്കലും ഇല്ലാതിരുന്നിട്ടില്ല. നീയും ഇല്ലാതിരുന്നിട്ടില്ല. ഈ രാജാക്കന്മാരും ഇല്ല. ഇനി മേല്‍ നമ്മളെല്ലാവരും ഉണ്ടായിരിക്കില്ലെന്നുമില്ല.

മനുഷ്യന് ഈ ദേഹത്തില്‍ എങ്ങനെയാണോ കൌമാരവും യൌവ്വനവും ജാരയും അങ്ങിനെതന്നെയാണ് ദേഹാന്തര പ്രാപ്തിയും ഉണ്ടാകുന്നത്. ധീരന്‍ അതില്‍ മോഹിക്കുന്നില്ല.

കുന്തീപുത്രാ, ഇന്ദ്രിയങ്ങളും വിഷയങ്ങളും തമ്മിലുള്ള സ്പര്‍ശങ്ങള്‍ ശീതോഷ്ണങ്ങളെയും സുഖദുഃഖങ്ങളെയും നല്‍കുന്നവയും വന്നും പോയും ഇരിക്കുന്നവയും അനിത്യങ്ങലുമാണ്. ഭാരത വംശത്തില്‍ ജനിച്ചവനെ, അവ നിര്‍വികാരനായി സഹിച്ചു കൊള്ളുക.

പുരുഷ ശ്രേഷ്ടടാ, സമദുഖസുഖനും ധീരനുമായ ഏതൊരു പുരുഷനെ ഇവ ദുഖിപ്പിക്കയില്ലയോ അവന്‍ അമൃതത്വത്തിനു അധികാരിയായി തീരുന്നു.

ഇല്ലാത്തതിന് ഉണ്മ അറിയപ്പെടുന്നില്ല. ഉള്ളതിന് നാശവും അറിയപ്പെടുന്നില്ല. ഈ രണ്ടിന്‍റെയും യാഥാര്‍ത്ഥ്യം തത്വ ദര്‍ശികള്‍ ദര്ശിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ഏതൊന്നിനാല്‍ ഇതെല്ലാം വ്യാപ്തമായിരിക്കുന്നുവോ, അത് നാശരഹിതം എന്നറിയുക. അനശ്വരമായ അതിന് വിനാശമുണ്ടാക്കാന്‍ ആര്ക്കും കഴിയുകയില്ല.

നിത്യനും അവിനാശിയും ഇന്നപോലുള്ളവനെന്നു പരിഛെദിച്ച് പറയാന്‍ കഴിയാത്തവനുമായ ആത്മാവിനുള്ള ഈ ദേഹങ്ങളാണ് നാശമുള്ളവയെന്നു പറയപ്പെടുന്നത്‌. അതുകൊണ്ട് അര്‍ജുനാ, നീ യുദ്ധം ചെയ്യുക.

അര്‍ജുന വിഷാദ യോഗം 3

അതുകൊണ്ട് നമ്മള്‍ സ്വന്തം ബന്ധുക്കളായ ദൃതരാഷ്ട്ര പുത്രന്മാരെ കൊല്ലാന്‍ അര്‍ഹരല്ല, മാധവാ സ്വജനങളെ കൊന്നിട്ട് എങ്ങിനെ നാം സുഗികളായിതീരും?

ജനാര്‍ദ്ദ്നാ, അത്യാഗ്രഹം കൊണ്ടു ബുദ്ധികെട്ട ഇവര്‍ കുലനാശം കൊണ്ടുള്ള ദോഷവും മിത്രങളെ ദ്രൊഹിക്കുന്നതിലുല്ല പാപവും കാണുന്നില്ലെങ്കിലും കുലക്ഷയം കൊണ്ടുള്ള ദോഷം കാണുന്ന നമ്മള്‍, ഈ പാപത്തില്‍ നിന്നു പിന്തിരിയണമെന്ന് മനസ്സിലാക്കെണ്ട്തല്ലേ?

കുലം നശിക്കുമ്പോള്‍ സനാതനങളായ കുല ധര്‍മങ്ങള്‍ നശിക്കുന്നു, ധര്‍മം നശിക്കുമ്പോള്‍ കുലതെമുഴുവ്ന്‍ അധര്‍മ്മം ആക്രമിക്കുന്നു.

കൃഷ്ണാ, അധര്‍മത്തിന്റ്റെ ആക്രമണം കൊണ്ടു കുല സ്തീകള്‍ ദുഷിക്കുന്നു. സ്ത്രീകള്‍ ദുഷിക്കുമ്പോള്‍ വൃഷ്നിവംശജാ, വര്‍ണസംഗരം സംഭവിക്കുന്നു.

വര്‍ണസംഗരം കുലനാശകന്മാര്‍ക്കും കുലത്തിനും നരകത്തിനായിത്തന്നെ തീരുന്നു. ഇവരുടെ പിതൃക്കള്‍ പിണ്ടദാനവും ഉധകക്രിയയും ലഭിക്കാതെ നിപതിച്ചു പോകുന്നു.

കുല ഘാതകന്‍മാരുടെ വര്‍ണസംഗരം ഉളവാക്കുന്ന ഈ ദോഷങ്ങളാല്‍ ശാശ്വതങ്ങലായ ജാതി ധര്‍മങ്ങളും കുല ധര്‍മങ്ങളും നശിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.

ജനാര്‍ദ്ദ്നാ, കുലധര്‍മം ക്ഷയിച്ചുപോയ മനുഷ്യരുടെ വാസം എന്നെന്നും നരകതിലാണ് എന്ന് നാം കേട്ടിട്ടുണ്ടല്ലോ.

അഹോ കഷ്ട്ടം! വലിയ പാപം ചെയ്യാന്‍ നാം ഒരുങ്ങിയിരിക്കുന്നു. രാജ്യ ലാഭത്തിലും സുഖതിലുമുള്ള അത്യാഗ്രഹം കൊണ്ടു സ്വജനംങളെ കൊല്ലാന്‍ നാം ഒരുങിയല്ലോ.

എതിര്‍ക്കാതെയും ആയുധമെടുക്കാതെയും ഇരിക്കുന്ന എന്നെ ആയുധമേന്തിയ ദൃതരാഷ്ട്ര പുത്രന്മാര്‍ പോരില്‍ കൊല്ലുമെങ്കില്‍ അതെനിക്ക് കൂടുതല്‍ ക്ഷേമാകരമായിരിക്കും.

സഞ്ജയന്‍ പറഞ്ഞു: ഇപ്രകാരം പറഞ്ഞിട്ട് അര്‍ജുനന്‍ യുദ്ധക്കളത്തില്‍ അമ്പും വില്ലും ഉപേക്ഷിച്ച് തേര്‍ത്തട്ടില്‍ ശോകാകുല ചിത്തനായി ഇരുന്നു.

അര്‍ജുന വിഷാദ യോഗം 2

ആ ശബ്ദകോലാഹലം ആകാശത്തെയും ഭൂമിയെയും പ്രതിധ്വനിപ്പിച്ചുകൊണ്ടു ദൃതരാഷ്ട്ര പുത്രന്മാരുടെ ഹൃദയം പിളര്‍ന്നു.

അല്ലയോ മഹാരാജാവേ, പിന്നെ ആയുധ പ്രയോഗം തുടങ്ങിയപ്പോള്‍ വേറെതിരിഞ്ഞു നില്ക്കുന്ന ദൃതരാഷ്ട്ര പുത്രന്മാരെ കണ്ട് വില്ലുയര്‍ത്തി പ്പിടിച്ചിട്ടു അര്‍ജുനന്‍ കൃഷ്ണനോട് അപ്പോളിങ്ങനെ പറഞ്ഞു.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു: അച്യുതാ, രണ്ട് സേനക്കും നടുവില്‍ എന്‍റെ തേര്‍ നിര്‍ത്തുക. ഞാന്‍ പോരാടാന്‍ കൊതിച്ചു നില്ക്കുന്ന ഇവരെ ഒന്നു കണ്ടുകൊള്ളട്ടെ. എനിക്ക് ആരോടാണ് ഈ യുദ്ധത്തില്‍ പോരാടേണ്ടത് ധുര്‍ഭുദ്ധിയായ ധുര്യൊദനനു പോരില്‍ പ്രിയം ചെയ്യാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നവരായി ഇവിടെ വന്നിരിക്കുന്നവര്‍ ആരൊക്കെയാണോ യുധാഭിലാഷികളായ അവരെ ഞാന്‍ കാണട്ടെ.

സഞ്ജയന്‍ പറഞ്ഞു: ഭരത വംശജനായ രാജാവേ, അര്‍ജുനനാല്‍ ഇങ്ങനെ പരയപ്പെട്ടപ്പോല് ശ്രീകൃഷ്ണന്‍ ഉത്തമ രഥത്തെ രണ്ട് സൈന്യത്തിന്റ്റെയും നാടുവില്‍ നിര്‍ത്തി, ഭീഷ്മര്‍ ദ്രോണര്‍ തുടങ്ങിയ എല്ലാ ഭൂപലകരും നില്‍ക്കെ, "അര്‍ജുനാ, ഒത്തുചേര്‍ന്ന ഈ കുരുക്കളെ കണ്ടുകൊള്‍ക" എന്ന് പറഞ്ഞു.

അവിടെ രണ്ടു സെനകളിലായ് നില്ക്കുന്ന പിതാക്കളെയും പിന്നെ പിതാമഹന്‍മാരെയും ഗുരുക്കാന്‍മാരെയും അമ്മാവന്മാരേയും സഹോദരന്‍മാരെയും പുത്രന്മാരെയും അതുപോലെ കൂട്ടുകാരെയും ശ്വശുരന്മാരെയും സുഹൃത്തുക്കളെയും അര്‍ജുനന്‍ കണ്ടു.

ആ കുന്തീപുത്രന്‍ ബന്ധുക്കളെ എല്ലാം നന്നായ്‌ നോക്കിക്കണ്ട്‌, അത്യന്തം കൃപയോടെ വിഷാധിച്ചുകൊണ്ട് ഇങ്ങിനെ പറഞ്ഞു.

അര്‍ജുനന്‍ പറഞ്ഞു: കൃഷ്ണാ, യുദ്ധം ചെയ്യാന്‍ ഒരുങ്ങി അടുത്ത് നില്ക്കുന്ന ഈ സ്വജനങളെ കണ്ടിട്ട് എന്‍റെ അംഗങ്ങള്‍ തളരുന്നു, വായ് വരളുകയും ചെയ്യുന്നു. എന്‍റെ ശരീരത്തില്‍ വിറയും രോമാഞ്ചവും ഉണ്ടാകുന്നു. ഗാണ്ടീവം കൈയ്യില്‍ നിന്നും വഴുതുന്നു. ദേഹം ചുട്ടുനീറുകയും ചെയ്യുന്നു. നില്‍ക്കാന്‍ എനിക്ക് കഴിയുന്നില്ല. എന്‍റെ മനസ്സു സംബ്രമിക്കുന്നത് പോലെ തോന്നുന്നു. പല ദുര്നിമിതങ്ങളും കാണുന്നു.

യുദ്ധത്തില്‍ സ്വജനത്തെ കൊന്നിട്ട് ഒരു ശ്രേയസ്സും ഞാന്‍ കാണുന്നില്ല.

കൃഷ്ണാ, വിജയവും രാജ്യവും സുഖങ്ങളും ഞാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. ഗോവിന്ദാ, നമുക്കു രാജ്യം കൊണ്ടു എന്ത് കാര്യം? ഭോഖങ്ങള്‍ കൊണ്ടോ ജീവിതം കൊണ്ടു തന്നെയോ എന്ത് ഫലം?

ആര്‍ക്കുവേണ്ടിയാണോ രാജ്യവും ഭോഗങ്ങളും സുഖങ്ങളും നാം ആഗ്രഹിച്ചത്‌. അവര്‍ ഗുരുക്കന്‍ മാരും പിതാക്കളും പുത്രന്മാരും അതുപോലെ മുത്തച്ഛന്‍മാരും അമ്മാവന്മാരും ശ്വശുരന്മാരും പൌത്രന്‍മാരും അളിയന്മാരും അതുപോലെ ബന്ധുക്കളും, പ്രാണനും ധനവും ഉപേക്ഷിച്ചു യുദ്ധക്കളത്തില്‍ യുദ്ധസന്നദ്ധരായി നില്ക്കുന്നു.

മധുസൂധനാ, എന്നെ കൊന്നാല്‍ പോലും ഇവരെ മൂന്നു ലോകത്തിന്റ്റെയും ആധിപത്യത്തിന് വേണ്ടിപ്പോലും കൊല്ലാന്‍ ഞാന്‍ ആഗ്രഹിക്കുന്നില്ല. പിന്നെയാണോ ഈ ഭൂമിക്കു വേണ്ടി?

ഹെ ജനാര്‍ധനാ, ദൃതരാഷ്ട്രപുത്രന്‍മാരെ കൊന്നിട്ട് നമുക്കു എന്ത് പ്രീതിയുണ്ടാകും? ഇവരെ കൊന്നാല്‍ പാപം മാത്രമാണ് നമുക്കു ഫലം.

അര്‍ജുന വിഷാദ യോഗം 1

ദൃതരഷ്ട്രാര്‍ ചോദിച്ചു : സഞ്ജയ, ധര്‍മ ക്ഷേത്രമായ കുരുക്ഷേത്രത്തില്‍ ഒരുമിച്ചു ചേര്‍ന്നവരും യുദ്ധം ചെയ്യാന്‍ കൊതിക്കുന്നവരുമായ എന്റ്റെ പുത്രന്‍മാരും പാണ്ഡവന്‍മാരും എന്ത് ചെയ്തു ?

സഞ്ജയന്‍ പറഞ്ഞു: അണിനിരന്ന പാണ്ഡവ സൈന്യത്തെ കണ്ടിട്ട് രാജാവായ ദുര്യോധനന്‍ ഗുരു ദ്രോണാചാര്യരെ സമീപിച്ചു പറഞ്ഞു

ആചാര്യാ അങ്ങയുടെ ശിഷ്യനും ബുദ്ധിമാനുമായ ധൃ‌പധ പുത്രനാല്‍ അണിനിരതപ്പെട്ട പാണ്ഡവന്‍മാരുടെ ഈ വലിയ സൈന്യത്തെ ദര്ശിചാലുമ്.

പാണ്ടവ സൈന്യത്തില്‍ ഭീമാര്‍ജ്ഞുനതുല്യരും ശൂരരും വലിയ വില്ലാളികലുമായ യുയുധാനനും വിരാടനും മഹാരതനായ ദൃപതനും ദൃഷ്ടകേതുവും ചേകിതനനും വീര്യവാനായ കാശിരാജാവും പുരുചിതും കുന്തീഭോച്ചനനും നരസ്രെഷ്ട്ടനായ ശ്യ്ബ്യനും വിക്രമിയായ യുധാമന്യുവും വീര്യവാനായ ഉത്തമൌജ്സും സുഭദ്രാ തനയനായ അഭിമന്യുവും ദ്രൌപതീ പുത്രന്മാരും ഉണ്ട്. എല്ലാവരുംതന്നെ മഹാരതന്മാരാന്നല്ലോ.

ബ്രാഹ്മണസ്രെഷ്ട്ടാ, ഇനി നമുക്കു വിസിഷ്ട്ടന്‍മാരായി ആരോക്കെയുണ്ടോ അവരെ അറിഞ്ഞുകൊള്‍ക. എന്റ്റെ സൈന്യത്തില്‍ നായകന്മാരായ അവരുടെ പേരുകള്‍ അങ്ങയുടെ അറിവിനായി ഞാന്‍ പറയാം.

ഭവാനും ഭീഷ്മരും കര്‍ണനും പോരില്‍ജയിക്കുന്ന കൃപരും ആശ്വധാമാവും വികര്‍ന്നനും ഭൂരിശ്രവസ്സും ജയദ്രതനും മറ്റനേകം ശൂരന്മാരും എനിക്കുവേണ്ടി ജീവനുപെക്ഷിക്കാന്‍ സന്നദ്ധരാണ്. എല്ലാവരും പലവിധം ആയുധങ്ങള്‍ പ്രയോഗിക്കുന്നവരും യുദ്ധംചെയ്യാന്‍ സമര്‍ത്തരുമാണ്.

അതുകൊണ്ട് ഭീഷ്മ രക്ഷിതമായ നമ്മുടെ സൈന്യം അപരിമിതമെന്കിലും അപര്യാപ്തവും ഭീമന്‍ രക്ഷിക്കുന്ന അവരുടെ സൈന്യം പരിമിതമേന്കിലും പര്യാപ്തവും ആണ്

എല്ലാസ്ഥാനതും അവരവരുടെ പന്കിനനുസരിച്ചു നിലയുറപ്പിച്ച നിങ്ങള്‍ എല്ലാവരും തന്നെ ഭീഷ്മരെതന്നെ കാത്തു രക്ഷിക്കണം

ദുര്യോധനന് സന്തോഷം ഉലവാക്കിക്കൊണ്ട് പ്രതാപിയും കുരുക്കളില്‍വച്ചു വൃദ്ധനുമായ പിതാമഹന്‍ ഭീഷ്മര്‍ ഉച്ചത്തില്‍ സിംഹനാദം ചെയ്ത് ശംഖു മുഴക്കി.

അനന്തരം ശംകുകളും പെരുംപരകളും പലതരം വാദ്യങ്ങളും പെട്ടന്ന് ത്തന്നെ മുഴക്കപ്പെട്ടു ആ ശബ്ദം ദിക്കെങ്ങും നിറഞ്ഞു.

അതിനുശേഷം വെളുത്ത കുതിരയെ പൂട്ടിയ വലിയ തേരില്‍ ഇരുന്നുകൊണ്ട്‌ ശ്രീകൃഷ്ണനും അര്‍ജുനനും ദിവ്യ ശംകങ്ങള്‍ മുഴക്കി.

കൃഷ്ണന്‍ പാന്ച്ചജന്യവും അര്‍ജുനന്‍ ദേവന്മാര്‍ കൊടുത്ത ശംകും മുഴക്കി ഭീഷണ കര്‍മങ്ങള്‍ ചെയ്യുന്ന ഭീമസേനന്‍ പൌട്രമെന്ന മഹാ ശംകും മുഴക്കി.

രാജാവും കുന്തീപുത്രനുമായ യുധിഷ്ട്ടിരന്‍ അനന്തവിജയവും നകുലസഹദേവന്മാര്‍ സുഗോഷമണിപുഷ്പകങ്ങളും മുഴക്കി.

അല്ലയോ രാജാവേ, വില്ലാളി വീരനായ കാശി രാജാവും മഹാരഥനായ ശികണ്ടിയും ദൃഷ്ടദ്രുംനനും വിരാടനും തോല്‍ക്കാത്ത സത്യകിയും പാന്ചാലനും പാന്ചാലീപുത്രരും കയ്യൂക്കുള്ള അഭിമന്യുവും അവിടവിടെ നിന്നു പ്രത്യേകം പ്രതേകം ശംഖു മുഴക്കി.

ശ്രീമത് ഭഗവദ്ഗീത

ഓം

മഹാവിഷ്ണുവിന്‍റെ അവതാരമായ ശ്രീകൃഷ്ണനാല്‍ അര്‍ജുനന് ഉപദേശിച്ചുകൊടുക്കപ്പെട്ടതും മഹാഭാരതമദ്ധ്യേ പുരാണര്‍ഷിയായ വ്യാസനാല്‍ രചിക്കപ്പെട്ടതും അദ്വൈതസിദ്ധാന്തമാകുന്ന അമൃതത്തെ വര്‍ഷിക്കുന്നതും ഐശ്വര്യത്തോട്കൂടിയതും പതിനെട്ട് അധ്യായങ്ങളോടുകൂടിയതുമായ നിന്നെ, അല്ലയോ സംസാരനാശിനിയായ ഭഗവദ്ഗീതാ മാതാവേ, ഞാന്‍ എപ്പോഴും ധ്യാനിക്കുന്നു.


ഹേ ഭാരതാ, എപ്പോഴെല്ലാം ധര്‍മത്തിനു തളര്‍ച്ചയും അധര്‍മത്തിനു ഉയര്‍ച്ചയും സംഭവിക്കുന്നുവോ അപ്പോഴെല്ലാം ഞാന്‍ സ്വയം അവതരിക്കുന്നു.

സജ്ജനങ്ങളുടെ സംരക്ഷണത്തിനും ദുഷ്ട്ടന്മാരുടെ സംഹാരത്തിനും ധര്‍മം നിലനിര്‍ത്തുന്നതിനും വേണ്ടി യുഗം തോറും ഞാന്‍ അവതരിക്കുന്നു.

bhagavat geetha 18

Moksha Sanyas Yog

Sanskrit

english

BG 18.1: Arjuna said: O mighty-armed one, I wish to understand the purpose of renunciation [tyāga] and of the renounced order of life [sannyāsa], O killer of the Keśī demon, master of the senses.

BG 18.2: The Supreme Personality of Godhead said: The giving up of activities that are based on material desire is what great learned men call the renounced order of life [sannyāsa]. And giving up the results of all activities is what the wise call renunciation [tyāga].

BG 18.3: Some learned men declare that all kinds of fruitive activities should be given up as faulty, yet other sages maintain that acts of sacrifice, charity and penance should never be abandoned.

BG 18.4: O best of the Bhāratas, now hear My judgment about renunciation. O tiger among men, renunciation is declared in the scriptures to be of three kinds.

BG 18.5: Acts of sacrifice, charity and penance are not to be given up; they must be performed. Indeed, sacrifice, charity and penance purify even the great souls.

BG 18.6: All these activities should be performed without attachment or any expectation of result. They should be performed as a matter of duty, O son of Pṛthā. That is My final opinion.

BG 18.7: Prescribed duties should never be renounced. If one gives up his prescribed duties because of illusion, such renunciation is said to be in the mode of ignorance.

BG 18.8: Anyone who gives up prescribed duties as troublesome or out of fear of bodily discomfort is said to have renounced in the mode of passion. Such action never leads to the elevation of renunciation.

BG 18.9: O Arjuna, when one performs his prescribed duty only because it ought to be done, and renounces all material association and all attachment to the fruit, his renunciation is said to be in the mode of goodness.

BG 18.10: The intelligent renouncer situated in the mode of goodness, neither hateful of inauspicious work nor attached to auspicious work, has no doubts about work.

BG 18.11: It is indeed impossible for an embodied being to give up all activities. But he who renounces the fruits of action is called one who has truly renounced.

BG 18.12: For one who is not renounced, the threefold fruits of action — desirable, undesirable and mixed — accrue after death. But those who are in the renounced order of life have no such result to suffer or enjoy.

BG 18.13: O mighty-armed Arjuna, according to the Vedānta there are five causes for the accomplishment of all action. Now learn of these from Me.

BG 18.14: The place of action [the body], the performer, the various senses, the many different kinds of endeavor, and ultimately the Supersoul — these are the five factors of action.

BG 18.15: Whatever right or wrong action a man performs by body, mind or speech is caused by these five factors.

BG 18.16: Therefore one who thinks himself the only doer, not considering the five factors, is certainly not very intelligent and cannot see things as they are.

BG 18.17: One who is not motivated by false ego, whose intelligence is not entangled, though he kills men in this world, does not kill. Nor is he bound by his actions.

BG 18.18: Knowledge, the object of knowledge, and the knower are the three factors that motivate action; the senses, the work and the doer are the three constituents of action.

BG 18.19: According to the three different modes of material nature, there are three kinds of knowledge, action and performer of action. Now hear of them from Me.

BG 18.20: That knowledge by which one undivided spiritual nature is seen in all living entities, though they are divided into innumerable forms, you should understand to be in the mode of goodness.

BG 18.21: That knowledge by which one sees that in every different body there is a different type of living entity you should understand to be in the mode of passion.

BG 18.22: And that knowledge by which one is attached to one kind of work as the all in all, without knowledge of the truth, and which is very meager, is said to be in the mode of darkness.

BG 18.23: That action which is regulated and which is performed without attachment, without love or hatred, and without desire for fruitive results is said to be in the mode of goodness.

BG 18.24: But action performed with great effort by one seeking to gratify his desires, and enacted from a sense of false ego, is called action in the mode of passion.

BG 18.25: That action performed in illusion, in disregard of scriptural injunctions, and without concern for future bondage or for violence or distress caused to others is said to be in the mode of ignorance.

BG 18.26: One who performs his duty without association with the modes of material nature, without false ego, with great determination and enthusiasm, and without wavering in success or failure is said to be a worker in the mode of goodness.

BG 18.27: The worker who is attached to work and the fruits of work, desiring to enjoy those fruits, and who is greedy, always envious, impure, and moved by joy and sorrow, is said to be in the mode of passion.

BG 18.28: The worker who is always engaged in work against the injunctions of the scripture, who is materialistic, obstinate, cheating and expert in insulting others, and who is lazy, always morose and procrastinating is said to be a worker in the mode of ignorance.

BG 18.29: O winner of wealth, now please listen as I tell you in detail of the different kinds of understanding and determination, according to the three modes of material nature.

BG 18.30: O son of Pṛthā, that understanding by which one knows what ought to be done and what ought not to be done, what is to be feared and what is not to be feared, what is binding and what is liberating, is in the mode of goodness.

BG 18.31: O son of Pṛthā, that understanding which cannot distinguish between religion and irreligion, between action that should be done and action that should not be done, is in the mode of passion.

BG 18.32: That understanding which considers irreligion to be religion and religion to be irreligion, under the spell of illusion and darkness, and strives always in the wrong direction, O Pārtha, is in the mode of ignorance.

BG 18.33: O son of Pṛthā, that determination which is unbreakable, which is sustained with steadfastness by yoga practice, and which thus controls the activities of the mind, life and senses is determination in the mode of goodness.

BG 18.34: But that determination by which one holds fast to fruitive results in religion, economic development and sense gratification is of the nature of passion, O Arjuna.

BG 18.35: And that determination which cannot go beyond dreaming, fearfulness, lamentation, moroseness and illusion — such unintelligent determination, O son of Pṛthā, is in the mode of darkness.

BG 18.36: O best of the Bhāratas, now please hear from Me about the three kinds of happiness by which the conditioned soul enjoys, and by which he sometimes comes to the end of all distress.

BG 18.37: That which in the beginning may be just like poison but at the end is just like nectar and which awakens one to self-realization is said to be happiness in the mode of goodness.

BG 18.38: That happiness which is derived from contact of the senses with their objects and which appears like nectar at first but poison at the end is said to be of the nature of passion.

BG 18.39: And that happiness which is blind to self-realization, which is delusion from beginning to end and which arises from sleep, laziness and illusion is said to be of the nature of ignorance.

BG 18.40: There is no being existing, either here or among the demigods in the higher planetary systems, which is freed from these three modes born of material nature.

BG 18.41: Brāhmaṇas, kṣatriyas, vaiśyas and śūdras are distinguished by the qualities born of their own natures in accordance with the material modes, O chastiser of the enemy.

BG 18.42: Peacefulness, self-control, austerity, purity, tolerance, honesty, knowledge, wisdom and religiousness — these are the natural qualities by which the brāhmaṇas work.

BG 18.43: Heroism, power, determination, resourcefulness, courage in battle, generosity and leadership are the natural qualities of work for the kṣatriyas.

BG 18.44: Farming, cow protection and business are the natural work for the vaiśyas, and for the śūdras there is labor and service to others.

BG 18.45: By following his qualities of work, every man can become perfect. Now please hear from Me how this can be done.

BG 18.46: By worship of the Lord, who is the source of all beings and who is all-pervading, a man can attain perfection through performing his own work.

BG 18.47: It is better to engage in one's own occupation, even though one may perform it imperfectly, than to accept another's occupation and perform it perfectly. Duties prescribed according to one's nature are never affected by sinful reactions.

BG 18.48: Every endeavor is covered by some fault, just as fire is covered by smoke. Therefore one should not give up the work born of his nature, O son of Kuntī, even if such work is full of fault.

BG 18.49: One who is self-controlled and unattached and who disregards all material enjoyments can obtain, by practice of renunciation, the highest perfect stage of freedom from reaction.

BG 18.50: O son of Kuntī, learn from Me how one who has achieved this perfection can attain to the supreme perfectional stage, Brahman, the stage of highest knowledge, by acting in the way I shall now summarize.

BG 18.51-53: Being purified by his intelligence and controlling the mind with determination, giving up the objects of sense gratification, being freed from attachment and hatred, one who lives in a secluded place, who eats little, who controls his body, mind and power of speech, who is always in trance and who is detached, free from false ego, false strength, false pride, lust, anger, and acceptance of material things, free from false proprietorship, and peaceful — such a person is certainly elevated to the position of self-realization.

BG 18.54: One who is thus transcendentally situated at once realizes the Supreme Brahman and becomes fully joyful. He never laments or desires to have anything. He is equally disposed toward every living entity. In that state he attains pure devotional service unto Me.

BG 18.55: One can understand Me as I am, as the Supreme Personality of Godhead, only by devotional service. And when one is in full consciousness of Me by such devotion, he can enter into the kingdom of God.

BG 18.56: Though engaged in all kinds of activities, My pure devotee, under My protection, reaches the eternal and imperishable abode by My grace.

BG 18.57: In all activities just depend upon Me and work always under My protection. In such devotional service, be fully conscious of Me.

BG 18.58: If you become conscious of Me, you will pass over all the obstacles of conditioned life by My grace. If, however, you do not work in such consciousness but act through false ego, not hearing Me, you will be lost.

BG 18.59: If you do not act according to My direction and do not fight, then you will be falsely directed. By your nature, you will have to be engaged in warfare.

BG 18.60: Under illusion you are now declining to act according to My direction. But, compelled by the work born of your own nature, you will act all the same, O son of Kuntī.

BG 18.61: The Supreme Lord is situated in everyone's heart, O Arjuna, and is directing the wanderings of all living entities, who are seated as on a machine, made of the material energy.

BG 18.62: O scion of Bharata, surrender unto Him utterly. By His grace you will attain transcendental peace and the supreme and eternal abode.

BG 18.63: Thus I have explained to you knowledge still more confidential. Deliberate on this fully, and then do what you wish to do.

BG 18.64: Because you are My very dear friend, I am speaking to you My supreme instruction, the most confidential knowledge of all. Hear this from Me, for it is for your benefit.

BG 18.65: Always think of Me, become My devotee, worship Me and offer your homage unto Me. Thus you will come to Me without fail. I promise you this because you are My very dear friend.

BG 18.66: Abandon all varieties of religion and just surrender unto Me. I shall deliver you from all sinful reactions. Do not fear.

BG 18.67: This confidential knowledge may never be explained to those who are not austere, or devoted, or engaged in devotional service, nor to one who is envious of Me.

BG 18.68: For one who explains this supreme secret to the devotees, pure devotional service is guaranteed, and at the end he will come back to Me.

BG 18.69: There is no servant in this world more dear to Me than he, nor will there ever be one more dear.

BG 18.70: And I declare that he who studies this sacred conversation of ours worships Me by his intelligence.

BG 18.71: And one who listens with faith and without envy becomes free from sinful reactions and attains to the auspicious planets where the pious dwell.

BG 18.72: O son of Pṛthā, O conqueror of wealth, have you heard this with an attentive mind? And are your ignorance and illusions now dispelled?

BG 18.73: Arjuna said: My dear Kṛṣṇa, O infallible one, my illusion is now gone. I have regained my memory by Your mercy. I am now firm and free from doubt and am prepared to act according to Your instructions.

BG 18.74: Sañjaya said: Thus have I heard the conversation of two great souls, Kṛṣṇa and Arjuna. And so wonderful is that message that my hair is standing on end.

BG 18.75: By the mercy of Vyāsa, I have heard these most confidential talks directly from the master of all mysticism, Kṛṣṇa, who was speaking personally to Arjuna.

BG 18.76: O King, as I repeatedly recall this wondrous and holy dialogue between Kṛṣṇa and Arjuna, I take pleasure, being thrilled at every moment.

BG 18.77: O King, as I remember the wonderful form of Lord Kṛṣṇa, I am struck with wonder more and more, and I rejoice again and again.

BG 18.78: Wherever there is Kṛṣṇa, the master of all mystics, and wherever there is Arjuna, the supreme archer, there will also certainly be opulence, victory, extraordinary power, and morality. That is my opinion.

bhagavat geetha 17

Shradhhatraya Vibhag Yog

Sanskrit

english

BG 17.1: Arjuna inquired: O Kṛṣṇa, what is the situation of those who do not follow the principles of scripture but worship according to their own imagination? Are they in goodness, in passion or in ignorance?

BG 17.2: The Supreme Personality of Godhead said: According to the modes of nature acquired by the embodied soul, one's faith can be of three kinds — in goodness, in passion or in ignorance. Now hear about this.

BG 17.3: O son of Bharata, according to one's existence under the various modes of nature, one evolves a particular kind of faith. The living being is said to be of a particular faith according to the modes he has acquired.

BG 17.4: Men in the mode of goodness worship the demigods; those in the mode of passion worship the demons; and those in the mode of ignorance worship ghosts and spirits.

BG 17.5-6: Those who undergo severe austerities and penances not recommended in the scriptures, performing them out of pride and egoism, who are impelled by lust and attachment, who are foolish and who torture the material elements of the body as well as the Supersoul dwelling within, are to be known as demons.

BG 17.7: Even the food each person prefers is of three kinds, according to the three modes of material nature. The same is true of sacrifices, austerities and charity. Now hear of the distinctions between them.

BG 17.8: Foods dear to those in the mode of goodness increase the duration of life, purify one's existence and give strength, health, happiness and satisfaction. Such foods are juicy, fatty, wholesome, and pleasing to the heart.

BG 17.9: Foods that are too bitter, too sour, salty, hot, pungent, dry and burning are dear to those in the mode of passion. Such foods cause distress, misery and disease.

BG 17.10: Food prepared more than three hours before being eaten, food that is tasteless, decomposed and putrid, and food consisting of remnants and untouchable things is dear to those in the mode of darkness.

BG 17.11: Of sacrifices, the sacrifice performed according to the directions of scripture, as a matter of duty, by those who desire no reward, is of the nature of goodness.

BG 17.12: But the sacrifice performed for some material benefit, or for the sake of pride, O chief of the Bhāratas, you should know to be in the mode of passion.

BG 17.13: Any sacrifice performed without regard for the directions of scripture, without distribution of prasādam [spiritual food], without chanting of Vedic hymns and remunerations to the priests, and without faith is considered to be in the mode of ignorance.

BG 17.14: Austerity of the body consists in worship of the Supreme Lord, the brāhmaṇas, the spiritual master, and superiors like the father and mother, and in cleanliness, simplicity, celibacy and nonviolence.

BG 17.15: Austerity of speech consists in speaking words that are truthful, pleasing, beneficial, and not agitating to others, and also in regularly reciting Vedic literature.

BG 17.16: And satisfaction, simplicity, gravity, self-control and purification of one's existence are the austerities of the mind.

BG 17.17: This threefold austerity, performed with transcendental faith by men not expecting material benefits but engaged only for the sake of the Supreme, is called austerity in goodness.

BG 17.18: Penance performed out of pride and for the sake of gaining respect, honor and worship is said to be in the mode of passion. It is neither stable nor permanent.

BG 17.19: Penance performed out of foolishness, with self-torture or to destroy or injure others, is said to be in the mode of ignorance.

BG 17.20: Charity given out of duty, without expectation of return, at the proper time and place, and to a worthy person is considered to be in the mode of goodness.

BG 17.21: But charity performed with the expectation of some return, or with a desire for fruitive results, or in a grudging mood, is said to be charity in the mode of passion.

BG 17.22: And charity performed at an impure place, at an improper time, to unworthy persons, or without proper attention and respect is said to be in the mode of ignorance.

BG 17.23: From the beginning of creation, the three words oḿ tat sat were used to indicate the Supreme Absolute Truth. These three symbolic representations were used by brāhmaṇas while chanting the hymns of the Vedas and during sacrifices for the satisfaction of the Supreme.

BG 17.24: Therefore, transcendentalists undertaking performances of sacrifice, charity and penance in accordance with scriptural regulations begin always with oḿ, to attain the Supreme.

BG 17.25: Without desiring fruitive results, one should perform various kinds of sacrifice, penance and charity with the word tat. The purpose of such transcendental activities is to get free from material entanglement.

BG 17.26-27: The Absolute Truth is the objective of devotional sacrifice, and it is indicated by the word sat. The performer of such sacrifice is also called sat, as are all works of sacrifice, penance and charity which, true to the absolute nature, are performed to please the Supreme Person, O son of Pṛthā.

BG 17.28: Anything done as sacrifice, charity or penance without faith in the Supreme, O son of Pṛthā, is impermanent. It is called asat and is useless both in this life and the next.

bhagavat geetha 16

Deavasur Sampatti Vibhag Yog

Sanskrit

english

BG 16.1-3: The Supreme Personality of Godhead said: Fearlessness; purification of one's existence; cultivation of spiritual knowledge; charity; self-control; performance of sacrifice; study of the Vedas; austerity; simplicity; nonviolence; truthfulness; freedom from anger; renunciation; tranquillity; aversion to faultfinding; compassion for all living entities; freedom from covetousness; gentleness; modesty; steady determination; vigor; forgiveness; fortitude; cleanliness; and freedom from envy and from the passion for honor — these transcendental qualities, O son of Bharata, belong to godly men endowed with divine nature.

BG 16.4: Pride, arrogance, conceit, anger, harshness and ignorance — these qualities belong to those of demoniac nature, O son of Pṛthā.

BG 16.5: The transcendental qualities are conducive to liberation, whereas the demoniac qualities make for bondage. Do not worry, O son of Pāṇḍu, for you are born with the divine qualities.

BG 16.6: O son of Pṛthā, in this world there are two kinds of created beings. One is called the divine and the other demoniac. I have already explained to you at length the divine qualities. Now hear from Me of the demoniac.

BG 16.7: Those who are demoniac do not know what is to be done and what is not to be done. Neither cleanliness nor proper behavior nor truth is found in them.

BG 16.8: They say that this world is unreal, with no foundation, no God in control. They say it is produced of sex desire and has no cause other than lust.

BG 16.9: Following such conclusions, the demoniac, who are lost to themselves and who have no intelligence, engage in unbeneficial, horrible works meant to destroy the world.

BG 16.10: Taking shelter of insatiable lust and absorbed in the conceit of pride and false prestige, the demoniac, thus illusioned, are always sworn to unclean work, attracted by the impermanent.

BG 16.11-12: They believe that to gratify the senses is the prime necessity of human civilization. Thus until the end of life their anxiety is immeasurable. Bound by a network of hundreds of thousands of desires and absorbed in lust and anger, they secure money by illegal means for sense gratification.

BG 16.13-15: The demoniac person thinks: "So much wealth do I have today, and I will gain more according to my schemes. So much is mine now, and it will increase in the future, more and more. He is my enemy, and I have killed him, and my other enemies will also be killed. I am the lord of everything. I am the enjoyer. I am perfect, powerful and happy. I am the richest man, surrounded by aristocratic relatives. There is none so powerful and happy as I am. I shall perform sacrifices, I shall give some charity, and thus I shall rejoice." In this way, such persons are deluded by ignorance.

BG 16.16: Thus perplexed by various anxieties and bound by a network of illusions, they become too strongly attached to sense enjoyment and fall down into hell.

BG 16.17: Self-complacent and always impudent, deluded by wealth and false prestige, they sometimes proudly perform sacrifices in name only, without following any rules or regulations.

BG 16.18: Bewildered by false ego, strength, pride, lust and anger, the demons become envious of the Supreme Personality of Godhead, who is situated in their own bodies and in the bodies of others, and blaspheme against the real religion.

BG 16.19: Those who are envious and mischievous, who are the lowest among men, I perpetually cast into the ocean of material existence, into various demoniac species of life.

BG 16.20: Attaining repeated birth amongst the species of demoniac life, O son of Kuntī, such persons can never approach Me. Gradually they sink down to the most abominable type of existence.

BG 16.21: There are three gates leading to this hell — lust, anger and greed. Every sane man should give these up, for they lead to the degradation of the soul.

BG 16.22: The man who has escaped these three gates of hell, O son of Kuntī, performs acts conducive to self-realization and thus gradually attains the supreme destination.

BG 16.23: He who discards scriptural injunctions and acts according to his own whims attains neither perfection, nor happiness, nor the supreme destination.

BG 16.24: One should therefore understand what is duty and what is not duty by the regulations of the scriptures. Knowing such rules and regulations, one should act so that he may gradually be elevated.

bhagavat geetha 15

Purushottam Yog

Sanskrit

english

BG 15.1: The Supreme Personality of Godhead said: It is said that there is an imperishable banyan tree that has its roots upward and its branches down and whose leaves are the Vedic hymns. One who knows this tree is the knower of the Vedas.

BG 15.2: The branches of this tree extend downward and upward, nourished by the three modes of material nature. The twigs are the objects of the senses. This tree also has roots going down, and these are bound to the fruitive actions of human society.

BG 15.3-4: The real form of this tree cannot be perceived in this world. No one can understand where it ends, where it begins, or where its foundation is. But with determination one must cut down this strongly rooted tree with the weapon of detachment. Thereafter, one must seek that place from which, having gone, one never returns, and there surrender to that Supreme Personality of Godhead from whom everything began and from whom everything has extended since time immemorial.

BG 15.5: Those who are free from false prestige, illusion and false association, who understand the eternal, who are done with material lust, who are freed from the dualities of happiness and distress, and who, unbewildered, know how to surrender unto the Supreme Person attain to that eternal kingdom.

BG 15.6: That supreme abode of Mine is not illumined by the sun or moon, nor by fire or electricity. Those who reach it never return to this material world.

BG 15.7: The living entities in this conditioned world are My eternal fragmental parts. Due to conditioned life, they are struggling very hard with the six senses, which include the mind.

BG 15.8: The living entity in the material world carries his different conceptions of life from one body to another as the air carries aromas. Thus he takes one kind of body and again quits it to take another.

BG 15.9: The living entity, thus taking another gross body, obtains a certain type of ear, eye, tongue, nose and sense of touch, which are grouped about the mind. He thus enjoys a particular set of sense objects.

BG 15.10: The foolish cannot understand how a living entity can quit his body, nor can they understand what sort of body he enjoys under the spell of the modes of nature. But one whose eyes are trained in knowledge can see all this.

BG 15.11: The endeavoring transcendentalists, who are situated in self-realization, can see all this clearly. But those whose minds are not developed and who are not situated in self-realization cannot see what is taking place, though they may try to.

BG 15.12: The splendor of the sun, which dissipates the darkness of this whole world, comes from Me. And the splendor of the moon and the splendor of fire are also from Me.

BG 15.13: I enter into each planet, and by My energy they stay in orbit. I become the moon and thereby supply the juice of life to all vegetables.

BG 15.14: I am the fire of digestion in the bodies of all living entities, and I join with the air of life, outgoing and incoming, to digest the four kinds of foodstuff.

BG 15.15: I am seated in everyone's heart, and from Me come remembrance, knowledge and forgetfulness. By all the Vedas, I am to be known. Indeed, I am the compiler of Vedānta, and I am the knower of the Vedas.

BG 15.16: There are two classes of beings, the fallible and the infallible. In the material world every living entity is fallible, and in the spiritual world every living entity is called infallible.

BG 15.17: Besides these two, there is the greatest living personality, the Supreme Soul, the imperishable Lord Himself, who has entered the three worlds and is maintaining them.

BG 15.18: Because I am transcendental, beyond both the fallible and the infallible, and because I am the greatest, I am celebrated both in the world and in the Vedas as that Supreme Person.

BG 15.19: Whoever knows Me as the Supreme Personality of Godhead, without doubting, is the knower of everything. He therefore engages himself in full devotional service to Me, O son of Bharata.

BG 15.20: This is the most confidential part of the Vedic scriptures, O sinless one, and it is disclosed now by Me. Whoever understands this will become wise, and his endeavors will know perfection.

bhagavat geetha 14

Gunatraya Vibhag Yog

Sanskrit

english

BG 14.1: The Supreme Personality of Godhead said: Again I shall declare to you this supreme wisdom, the best of all knowledge, knowing which all the sages have attained the supreme perfection.

BG 14.2: By becoming fixed in this knowledge, one can attain to the transcendental nature like My own. Thus established, one is not born at the time of creation or disturbed at the time of dissolution.

BG 14.3: The total material substance, called Brahman, is the source of birth, and it is that Brahman that I impregnate, making possible the births of all living beings, O son of Bharata.

BG 14.4: It should be understood that all species of life, O son of Kuntī, are made possible by birth in this material nature, and that I am the seed-giving father.

BG 14.5: Material nature consists of three modes — goodness, passion and ignorance. When the eternal living entity comes in contact with nature, O mighty-armed Arjuna, he becomes conditioned by these modes.

BG 14.6: O sinless one, the mode of goodness, being purer than the others, is illuminating, and it frees one from all sinful reactions. Those situated in that mode become conditioned by a sense of happiness and knowledge.

BG 14.7: The mode of passion is born of unlimited desires and longings, O son of Kuntī, and because of this the embodied living entity is bound to material fruitive actions.

BG 14.8: O son of Bharata, know that the mode of darkness, born of ignorance, is the delusion of all embodied living entities. The results of this mode are madness, indolence and sleep, which bind the conditioned soul.

BG 14.9: O son of Bharata, the mode of goodness conditions one to happiness; passion conditions one to fruitive action; and ignorance, covering one's knowledge, binds one to madness.

BG 14.10: Sometimes the mode of goodness becomes prominent, defeating the modes of passion and ignorance, O son of Bharata. Sometimes the mode of passion defeats goodness and ignorance, and at other times ignorance defeats goodness and passion. In this way there is always competition for supremacy.

BG 14.11: The manifestations of the mode of goodness can be experienced when all the gates of the body are illuminated by knowledge.

BG 14.12: O chief of the Bhāratas, when there is an increase in the mode of passion the symptoms of great attachment, fruitive activity, intense endeavor, and uncontrollable desire and hankering develop.

BG 14.13: When there is an increase in the mode of ignorance, O son of Kuru, darkness, inertia, madness and illusion are manifested.

BG 14.14: When one dies in the mode of goodness, he attains to the pure higher planets of the great sages.

BG 14.15: When one dies in the mode of passion, he takes birth among those engaged in fruitive activities; and when one dies in the mode of ignorance, he takes birth in the animal kingdom.

BG 14.16: The result of pious action is pure and is said to be in the mode of goodness. But action done in the mode of passion results in misery, and action performed in the mode of ignorance results in foolishness.

BG 14.17: From the mode of goodness, real knowledge develops; from the mode of passion, greed develops; and from the mode of ignorance develop foolishness, madness and illusion.

BG 14.18: Those situated in the mode of goodness gradually go upward to the higher planets; those in the mode of passion live on the earthly planets; and those in the abominable mode of ignorance go down to the hellish worlds.

BG 14.19: When one properly sees that in all activities no other performer is at work than these modes of nature and he knows the Supreme Lord, who is transcendental to all these modes, he attains My spiritual nature.

BG 14.20: When the embodied being is able to transcend these three modes associated with the material body, he can become free from birth, death, old age and their distresses and can enjoy nectar even in this life.

BG 14.21: Arjuna inquired: O my dear Lord, by which symptoms is one known who is transcendental to these three modes? What is his behavior? And how does he transcend the modes of nature?

BG 14.22-25: The Supreme Personality of Godhead said: O son of Pāṇḍu, he who does not hate illumination, attachment and delusion when they are present or long for them when they disappear; who is unwavering and undisturbed through all these reactions of the material qualities, remaining neutral and transcendental, knowing that the modes alone are active; who is situated in the self and regards alike happiness and distress; who looks upon a lump of earth, a stone and a piece of gold with an equal eye; who is equal toward the desirable and the undesirable; who is steady, situated equally well in praise and blame, honor and dishonor; who treats alike both friend and enemy; and who has renounced all material activities — such a person is said to have transcended the modes of nature.

BG 14.26: One who engages in full devotional service, unfailing in all circumstances, at once transcends the modes of material nature and thus comes to the level of Brahman.

BG 14.27: And I am the basis of the impersonal Brahman, which is immortal, imperishable and eternal and is the constitutional position of ultimate happiness.